Eisen van je ex kunnen verdraaid lastig zijn

In januari piekt het aantal echtscheidingen. Bij zo’n breuk kun je afspraken in een convenant vastleggen. Maar wat als een ex met al te belemmerende eisen komt? ‘Jij mag na het avondeten geen oppas inschakelen voor de kinderen.’

Ruzie maken over de verdeling van de inventaris van de wc: mediator Lorena Leijgraaff, verbonden aan NetjesScheiden, maakte het serieus mee. Het ging om een vermogend stel dat de echtscheidingsprocedure aanvankelijk constructief leek te doorlopen. ,,Ze hadden allebei al eigen woonruimte, de alimentatie was geregeld, het spaargeld was eerlijk verdeeld. Maar tijdens het mediationgesprek hebben ze met elkaar zitten bakkeleien over de wc-rolhouder en de toiletborstel. Niet omdat ze die spullen zelf goed konden gebruiken, maar blijkbaar om elkaar dwars te zitten.”

Het was inderdaad een bizarre situatie, beaamt Hasiba Hashimi. Zij is juridisch medewerker (paralegal) bij dezelfde specialist in online scheiden. De organisatie maakt deel uit van Scheidingsprofs en bestaat uit specialisten, mediators en adviseurs.

,,Het is natuurlijk raar om een mediation stuk te laten lopen op een wc-rolhouder, helemaal omdat nagenoeg alle belangrijke zaken al waren geregeld. Als mediator kun je dan maar een ding doen: de twee ex-partners terugfluiten en streng toespreken. In negen van de tien gevallen komt de boodschap wel over. Komen ze er toch niet uit, dan zullen ze allebei een advocaat in de arm moeten nemen. Zonde, want die kijkt naar het belang van het individu, terwijl een mediator het belang van allebei behartigt.”

Van de afspraken die in een echtscheidingsconvenant aan de orde kunnen komen, gaat volgens Hashimi 80 tot 90 procent over fiscale en financiële zaken en de juridische gevolgen ervan. Dat gaat meestal goed. Het geld op een spaarrekening is immers gemakkelijk te verdelen, net als de overwaarde van een huis en de inventaris (meestal dan). Maar wat doe je met de (emotioneel) moeilijk uitvoerbare wensen van één van beiden?

Zes voorbeelden uit de praktijk, voorgelegd aan twee deskundigen.

1. De hond moet in bad

Als een stel met elkaar breekt, wordt in sommige gevallen voor co-baasjesschap van een huisdier gekozen. De hond of kat wordt dan gedeeld en pendelt dus heen en weer.

,,In een echtscheidingsconvenant staat dan bijvoorbeeld wanneer het huisdier bij wie is”, zegt Hashimi. ,,En hoe de kosten voor voeding en de dierenarts worden verdeeld. Je kunt het zo uitgebreid doen als je wilt. Er zijn mensen die willen afspreken wanneer de hond in bad moet. Je kunt het laten vastleggen, maar de vraag is natuurlijk hoe uitvoerbaar dat is.”

2. Nieuwe liefde mag niet blijven slapen

Bij birdnesting blijven de kinderen in het ouderlijk huis wonen en wisselen de ouders elkaar om de week in huis af. Dat blijkt lastiger uitvoerbaar dan gedacht, zeker als een van de ouders een nieuwe partner krijgt. ,,In de week dat jij bij de kinderen mag wonen vind je het wellicht prettig om je nieuwe partner erbij te hebben. Dat kan veel spanning tussen exen geven. De andere ouder kan het misschien niet verkroppen dat een nieuwe liefde in jullie oude huis slaapt. Je kunt dit soort afspraken laten vastleggen, maar in dit geval zal een rechter nooit zeggen dat de nieuwe liefde niet mag blijven slapen.”

3. Er wordt geen ‘mama’ gezegd

In een ouderschapsplan worden ook afspraken over de kinderen gemaakt. Bijvoorbeeld dat nieuwe partners geen ‘mama’ of ‘papa’ genoemd mogen worden. Dat is juridisch wel afdwingbaar, stelt Hashimi. De vraag is alleen: hoe kun je het naleven? ,,Je kunt kinderen niet dwingen. Stel dat ze zich er niet aan houden. Ga je ze dan beboeten? Maar het zorgt wel voor wrijving.”

4. Contactverbod schoonmoeder

Het komt voor dat een partij eist dat de banden met diens familie worden verbroken. Maar dat kan in principe niet, zegt mediator Johan Bosveld van Scheiden Doe Je Samen. Hij bemiddelt bij ongeveer tweehonderd echtscheidingen per jaar, al zestien jaar lang. ,,Dit is een lastige kwestie, zeker als de band altijd hecht is geweest. Af en toe komt zo’n verzoek ter sprake, maar het druist compleet tegen het rechtsgevoel in.

Als mediator bespreek ik dan met beiden wat erachter zit. In negen van de tien gevallen draait het om angst: bijvoorbeeld de angst dat je ex slechte verhalen over jou vertelt, met als gevolg dat je moeder je ex dan leuker vindt dan jou. Als mensen er niet uitkomen, stel ik een gentlemen’s agreement voor, waarbij je bijvoorbeeld het contact minimaliseert: van een keer per week naar een keer per maand.”

5. Er mag ’s avonds geen oppas komen

Het komt vaker voor dan gedacht: een van beide partijen moet werken in de avonduren of kan alleen na het avondeten naar de sportschool, maar de ander eist dat er in die uren geen oppas in de buurt van de kinderen komt. Of ook: de nieuwe partner mag in elk geval niet oppassen.

,,Dat komt voor. Maar het draait om het belang van het kind”, zegt Bosveld. ,,Dat zal een rechter altijd zeggen als het eropaan komt. Want: waar ligt het belang van het kind als een van de ouders moet werken? Breng je het dan vanaf ‘s middags vier uur tot de volgende ochtend half negen bij een ‘vreemde’ onder, of spreek je dan toch af dat je kind bij de andere ouder is? Je kunt samen iemand kiezen bij wie je je allebei goed voelt: grootouders of bekenden.”

Dat iemand niet wil dat de nieuwe vriend of vriendin van de ander oppast, komt volgens Bosveld vrijwel alleen voor als een ex met diegene is vreemdgegaan. ,,Je kunt er wel afspraken over maken, door bijvoorbeeld te zeggen: de eerste maanden niet. Maar je kunt moeilijk tegen je ex zeggen dat hij of zijn niet mag samenwonen met de nieuwe liefde.”

6. De achternaam moet steeds veranderen

Tot slot: ouders maken het elkaar, en daarmee ook de kinderen, soms extra moeilijk door te eisen dat zonen en dochters niet langer de naam van de ex dragen. Zoals een moeder die na de echtscheiding de zorg van de kinderen grotendeels op zich neemt, geeft Hashimi als concreet voorbeeld. Zij wil vervolgens dat haar kroost haar achternaam draagt. Kinderen hebben daar zelf geen zeggenschap over. Dat leidt tot ‘toverbalkinderen’: ze dragen de achternaam van de vader, na de scheiding krijgen ze die van hun moeder, en als ze 18 zijn kunnen ze zelf weer de achternaam van hun vader aanvragen. Hebben ze net als hun ouders ook nog eens de gang naar de rechter moeten maken.

Echtscheidingsconvenanten: denk er niet te licht over

Een echtscheidingsconvenant is een scheidingsplan waarin je samen alle relevante afspraken vastlegt om misverstanden te voorkomen. Van de zorg voor kinderen tot bijvoorbeeld pensioenverevening.

Het is verplicht bij een echtscheiding op huwelijkse voorwaarden, in gemeenschap van goederen of bij een scheiding van tafel en bed. Maar niet bij de ontbinding van een geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract, al wordt het ook dan aangeraden.

Wees je terdege bewust waarmee je instemt, zelfs als je een scheiding zo snel mogelijk wilt afronden om je eigen leven te beginnen. Want het is moeilijk om afspraken terug te draaien of aan te passen zodra het convenant door een rechter is bekrachtigd.

Bron: AD, 10 januari 2023