Interview met Marieke Lips over de kindbehartiger

Wij volgen haar al een paar jaar en vonden dat het hoog tijd werd om eens kennis te maken met bezige bij, Marieke Lips. Marieke zet zich zeer actief in voor kinderen in een scheidingssituatie en de rechten van kinderen. Zij is bedenker van en drijvende kracht achter de kindbehartiger. Daarnaast heeft zij een eigen praktijk, KidsInbetween, geeft zij lezingen, schrijft boeken; ‘Bekrast’ en ‘De kleine kolibrie laat zijn hart spreken’ en heeft zij Gesprekskaarten ‘Recht uit mijn hart’ ontwikkeld.

‘Ik ben zelf kind van gescheiden ouders’, vertelt Marieke. ‘Het was een complexe scheiding met veel onrust en verdriet voor alle betrokkenen. Ik voelde van jongs af aan al de behoefte om iets voor kinderen te doen, maar daar moest ik zelf eerst klaar voor zijn.’ Na een rechtenstudie ging Marieke aan de slag als beleidsadviseur voor zelfstandig ondernemers. Zij miste na enige tijd het werken binnen het jeugdrecht en de aandacht voor de positie van kinderen. Nadat zij haar eigen ervaringen als kind van gescheiden ouders in fictievorm had verwerkt in het boek ‘Bekrast’, kwam er ruimte om daadwerkelijk met kinderen te gaan werken.

‘In 2013 richtte ik mijn praktijk KidsInbetween op vanuit waar ik mij ging richten op kindbehartiging. Ik voelde de behoefte om mezelf verder te specialiseren en wilde me aansluiten bij een vereniging. Ik kwam in contact met Lianne van Lith en heb samen met haar het profiel van de kindbehartiger vorm gegeven.’

Beroepsorganisatie Kindbehartiger

Een kleine 3 jaar geleden heeft Marieke de vereniging ‘Beroepsorganisatie Kindbehartiger’ opgericht. Er zijn inmiddels landelijk circa 85 kindbehartigers actief, die de belangen van kinderen behartigen in scheidingssituaties. Zowel bij het einde van een huwelijk als bij einde samenwonen. Dit zijn professionals, met een HBO of WO achtergrond, die bekend zijn met de ontwikkelingspsychologie van kinderen. Zij worden getraind in het Familie- en Jeugdrecht en het VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Dit zodat zij de zorgvraag kunnen verbinden met het juridisch speelveld indien nodig en ouders ook juridisch een stukje kunnen adviseren.
De vereniging waarborgt samen met de Stichting Kwaliteit Kindbehartiger de kwaliteit door een strak competentieprofiel, een eigen Kindbehartiger Academy, intervisie, supervisie en een kennisbank.

Wat doet een kindbehartiger

‘De kindbehartiger is er als belangenbehartiger voor ieder kind in een scheidingssituatie. De kindbehartiger biedt op vrijwillige basis ondersteuning aan kinderen en hun ouders in een scheidingssituatie. Dat is geen therapie of behandeling. Dat is niet direct nodig. De stem van ieder kind verdient wel een plek binnen het geheel. Wij zorgen er dan ook voor dat de beleving van ieder kind helder wordt, dat deze samen met het kind in perspectief wordt geplaatst en dat deze wordt vertaald naar ouders en indien nodig via een verslag met advies naar het juridisch speelveld. De kindbehartiger werkt waar nodig samen met instanties en professionals en werkt volledig vanuit het gedachtegoed van het kinderrechtenverdrag.’

‘Wij gaan zo’n 3 á 4 gesprekken met een kind aan en wij maken een verslag dat naar ouders gaat en indien nodig naar beide advocaten wanneer zich een juridische procedure aandient. In het verslag staat wat het kind denkt en voelt maar wij geven ook een advies. Wij ontschuldigen de kinderen daarmee van hun taak – wij ontslaan ze van hun taak. Wij geven een advies vanuit onze rol in het belang van het kind, direct aan de voorkant als er een juridische procedure aan komt. Ook geven wij vaak na een zitting nog een terugkoppeling naar het kind, ingegeven vanuit het kinderrechtenverdrag waarin staat dat kinderen recht het hebben op informatie, en kijken we of er verdere zorg nodig is, wat we bespreken met ouders. Zo kunnen we bijvoorbeeld gezamenlijk bespreken hoe ouders de zorg- of omgangsregeling gaan uitvoeren.‘

De stem van het kind

Hoe fijn is het dat je kind een stem krijgt direct als er een juridische procedure aan komt en er zo niet meer over hun hoofden heen wordt besloten, hoe jong zij ook zijn en dat zij niet verantwoordelijk worden gemaakt voor het uiten van hun stem. Een kind van 12 mag naar de rechtbank of een brief schrijven naar de rechter, maar kan ook met een kindbehartiger praten. ‘Wij zijn de professionele schakel tussen kinderen, ouders, advocaten, jeugdbescherming, gemeente en rechtbank. Wij geven geen therapie, wij zijn niet uit op gedragsverandering, maar adviseren vanuit het belang van het kind.’

‘Mijn missie is om ieder kind een stem te geven. Ook hele jonge kinderen. Door mijn eigen ervaringen heb ik voelsprieten voor kinderen gekregen. Het jongste kindje waarbij ik als kindbehartiger ben opgetreden was 7 maanden oud. De ouders gingen richting een juridische procedure. Mijn advies ging onder meer over hechting en de omgangsregeling. Deze is op maat opgesteld. Bij de rechtbank lag het verslag met mijn advies en dat heeft de procedure een wending gegeven waarbij steeds de positie van het kindje voorop stond. Ook dit jonge kindje zijn positie werd zo direct geborgd.’

Vrijwillig

Ouders kunnen zelf kiezen of zij een kindbehartiger willen inschakelen. In beginsel betalen zij er zelf voor middels een (acceptabel) uurtarief, in sommige gevallen draagt de gemeente de kosten of is er een pilot gestart. ‘Vaak komen ouders zelf, door school geadviseerd, of via jeugdbescherming als er al sprake is van een onder toezicht stelling. Wij hebben toestemming van ouders en kinderen (12 jaar of ouder) nodig.’

Bijzondere Curator

Marieke beschrijft het onderscheid tussen een kindbehartiger en een bijzondere curator. ‘De bijzondere curator komt later in het traject aan de orde. Die wordt, tijdens een procedure, door een rechter benoemd. Dan is het dus eigenlijk al verder geëscaleerd. De bijzondere curator krijgt van de rechter een taakomschrijving mee. Er is ook geen toestemming van de ouders nodig, dit kan effect hebben op de bereidheid van de ouders om mee te werken. Een bijzondere curator heeft een onderzoeks- en adviesrol. Niet de rol van hulpverlener. Een bijzondere curator kan adviseren om een kindbehartiger in te schakelen die in de praktijk langer betrokken blijft bij het kind en andersom kan een kindbehartiger adviseren een bijzondere curator aan te stellen wanneer er binnen de procedure vertegenwoordiging van een minderjarige nodig is. Ik ben zelf ook opgeleid als bijzondere curator, vanuit die rol heb ik echt een andere pet op.’

Belang van het kind

‘Het belang van het kind is een loos begrip zolang het niet concreet wordt gemaakt. Per situatie, per kind binnen een gezin, moet je dat concreet maken. Daar kan een kindbehartiger je bij helpen. Ik signaleer wat ik zie en hoor en vertaal dat vanuit mijn achtergrond in een advies. Ik oordeel niet, maar beschrijf feitelijk wat er is gebeurd. Als ik zorgen heb leg ik die neer. Tegelijk wil ik verbinding houden met beide ouders.’

Jeugdzorg

We bespreken met Marieke de negatieve ervaringen die blogster Frances met jeugdzorg heeft. ‘Mijn ervaring is dat Jeugdbescherming naar beste vermogen zijn werk doet. Zij zijn gebonden aan regels en protocollen en soms durven ze iets niet inzichtelijk te maken omdat zij objectief moeten zijn. Jeugdzorg legt veel focus op ouders en soms schakelen ze mij in als vertrouwenspersoon van de kinderen.

Wij krijgen als kindbehartigers soms te maken met complexe vraagstukken. Als wij het vermoeden hebben van seksueel misbruik volgen wij de meldcode en omschrijven wij de signalen in het verslag. Ook de signalen van ouderverstoting, wij noemen het ouderonthechting, beschrijven wij in een verslag. Het is heel onnatuurlijk als een kind een ouder niet meer ziet, tenzij er contra indicaties zijn en de veiligheid in het geding is. Wij staan voor het kind en het waarborgen van zich onbezorgd en veilig kunnen ontwikkelen.’

Wat gaat er in dat koppie om?

‘Alle ouders willen weten wat er in het koppie van hun kind omgaat. Kinderen zijn zo loyaal naar ouders dat ze niet alles durven zeggen. In een paar gesprekken kan je al heel objectief een vertaalslag krijgen van het verhaal van je kind. Het helpt het kind als hij zijn verhaal een keer bij een neutrale derde kwijt kan. Daarvanuit kan je tips en adviezen krijgen zodat je echt weer kan inzoomen op de belangen van de kinderen. Een kind kan niet in 10 minuten bij een rechter zijn volledige of soms authentieke verhaal doen. En het maakt kinderen sterk als zij kunnen zeggen ‘ ik heb mijn eigen belangenbehartiger’ of – zoals een kindje ooit zo mooi zei – ‘kinderhart fluisteraar’.’

Wij zijn ontzettend blij dat Marieke en de andere kindbehartigers zulk goed werk doen. Het lijkt ons ontzettend zwaar werk. Je kan je niet wapenen tegen het verdriet van kinderen. Dat erkent Marieke ‘het werk is heel heftig en intensief maar ik had er geen seconde van willen missen!’