Ondertoezichtstelling is een kinderbeschermingsmaatregel
Wat zegt de wet over ondertoezichtstelling? Grondslag vormt de ernstige bedreiging van ontwikkeling, en zodoende de belangen, van een kind. De wet noemt als voorwaarden dat:
- een kind zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd
- ouders de zorg die nodig is om die bedreiging op te heffen niet voldoende accepteren
- verwacht wordt dat ouders binnen een voor het kind aanvaardbare termijn hun opvoedingsverantwoordelijkheid zullen waarmaken
Deze laatste eis van een aanvaardbare termijn is tijdens de herziening van de kinderbeschermingsmaatregelen ingevoerd. De OTS betreft dus een kinderbeschermingsmaatregel. Deze komen om de hoek kijken wanneer vrijwillige hulp niet meer voor handen is of niet meer wordt aangenomen.
Naast de OTS kent men nog de voorlopige ondertoezichtstelling, de gezagsbeëindigende maatregel en de uithuisplaatsing.
Onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming
Aan een kinderbeschermingsmaatregel gaat veelal een Raadsonderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming vooraf als ook vindt rechterlijke toetsing plaats. Dit kan bijvoorbeeld wanneer er een melding bij Veilig Thuis is gedaan plaatsvinden.
Ambtshalve ondertoezichtstelling
De rechter zou ook uit eigen beweging op een zitting kunnen besluiten dat aan de voorwaarden van een OTS is voldaan, zonder dat een Raadsonderzoek nodig wordt geacht of heeft plaatsgevonden. Dan wordt ambtshalve een OTS uitgesproken. Meestal voor een jaar met een mogelijkheid tot verlenging.
Mening ouder en kind
Tijdens een rechtszitting vraagt de kinderrechter ook de mening van ouders over de OTS en wanneer een kind 12 jaar of ouder is, moet de rechter hem/haar ook om zijn/haar mening vragen. De rechter kan een kind jonger dan 12 jaar ook om zijn/haar mening vragen. Dat is echter niet verplicht.
Beperking gezag
Wanneer een ondertoezichtstelling van kracht is, zal het gezag van ouders worden beperkt. Het gezag blijft dus wel in stand, maar er komt een gezinsvoogd/jeugdbeschermer bij, die verantwoordelijk is voor de bescherming van de minderjarige. Binnen de termijn dat de OTS van kracht is moet de bedreiging worden weggenomen. Het is aan de gezinsvoogd/jeugdbeschermer om hulp in te zetten/in te roepen en aan ouders om aan de slag te gaan met hulpverlening, voor zichzelf en/of het kind.
Aanwijzingen voor ouders
Vaak worden er binnen de ondertoezichtstelling ook kaders gesteld zoals waaraan ouders moeten werken en hoe de communicatie over en weer plaatsvindt als ook welke afspraken moeten worden opgepakt rondom de kinderen. Wanneer een ouder niet meewerkt, zoals aan het inzetten van aanvullende hulp voor het kind, of aan het voortzetten van een contactregeling, dan kan een schriftelijke aanwijzing volgen. Wordt er nog steeds niet meegewerkt, dan kan de gezinsvoogd/jeugdbescherming bepalen wat voor consequentie hieraan gekoppeld wordt. Veelal volgt hier dan ook weer een rechterlijke toetsing op. Lees meer over de bevoegdheden van de gezinsvoogd/jeugdbeschermer.
Voorbeeld
Een casus kan helpen om wat meer inzichtelijk te maken wanneer een ondertoezichtstelling van kracht kan worden. De casus geeft tevens inzicht in het benoemen van een bijzondere curator, waar in een volgende blog nader op in zal worden gegaan.
Casus Lisa (naam gefingeerd en casus uit tijdschrift conflicthantering door Margo Spekschoor en Marieke Lips)
Lisa is 14 jaar oud. Haar ouders zijn gescheiden toen zij 7 jaar was.
Er zijn veel conflicten geweest tijdens het huwelijk van ouders, maar ook sinds de scheiding. Lisa’s ouders spreken niet met elkaar. Er zijn al diverse rechtszaken geweest. De rechtbank heeft de ouders opgedragen om te starten met het traject Kinderen uit de Knel, maar na de eerste intake wilden beide ouders niet met Kinderen uit de Knel verder en is het traject gestrand.
Doordat ouders niet meer of beter zijn gaan communiceren, is Lisa zich verder gaan terugtrekken. Haar schoolcijfers zijn gekelderd, zij sluit zich meer af en zoekt vrienden op met wie ze kan blowen.
Lisa’s vader is sinds een jaar verhuisd, 45 kilometer verder van waar zij eerder woonden. Vroeger kon Lisa met de fiets heen en weer tussen haar ouders, maar dat is nu niet meer mogelijk.
Beide ouders hebben een nieuwe partner.
Moeder is vooral bezig met haar nieuwe partner. Moeder is vaak stappen met haar nieuwe partner en is sinds kort drugs gaan uitproberen. Moeder ligt vaak op de bank te slapen als Lisa thuis komt van school, waardoor er geen zicht is op wat Lisa na school doet.
Vader werkt veel en is vaak in het buitenland. De keren dat Lisa bij hem is, moet hij vaak nog werk afmaken of hij moet weekenden verschuiven omdat hij naar het buitenland moet.
School heeft een aantal keer een signaal afgegeven dat het niet goed gaat met Lisa.
Zorgmelding bij veilig thuis
Doordat school een zorgmelding heeft gedaan bij Veilig Thuis, is de Raad voor de Kinderbescherming een beschermingsonderzoek gestart, waarna een ondertoezichtstelling is opgelegd. Ondanks de OTS is de situatie niet verbeterd.
Er is opnieuw strijd ontstaan tussen ouders over het gezamenlijk gezag. Vader wil het eenhoofdig gezag aanvragen over Lisa, omdat hij de thuissituatie bij moeder niet vertrouwt en wil dat Lisa volledig bij hem komt wonen. Zijn partner is vaker thuis en kan haar opvangen als hij zelf moet werken.
Moeder is het hier niet mee eens en wil dat Lisa haar hoofdverblijf bij moeder houdt en zou bij voorkeur zien dat vader geen gezag meer heeft, omdat de communicatie tussen hen voortdurend vastloopt.
Bijzondere curator
Er volgt opnieuw een zitting. Tijdens de zitting stelt de rechter vast dat Lisa klem zit tussen de strijd van haar ouders en dat er sprake is van een belangenconflict tussen de belangen van Lisa en de belangen van haar met gezag belaste ouders.
Er is al een OTS opgelegd. De rechter benoemt ambtshalve een bijzondere curator in Jeugdzaken om te onderzoeken wat in het belang van Lisa is, kijkend naar de zorgregeling, haar hoofdverblijf en eventuele andere aspecten die de belangen van Lisa raken.
Op dit moment is er sprake van een juridische procedure en is het benoemen van een bijzondere curator passend:
- het is noodzakelijk om te onderzoeken wat in het belang van Lisa moet gebeuren en welke hulpverlening voor het gezin nog passend kan zijn;
- er is sprake van een wezenlijk belangenconflict tussen Lisa en de met gezag belaste ouders, waarbij het van belang is dat er een onpartijdig advies komt aan de rechter.
De bijzondere curator gaat op basis van de opdracht van de rechter aan de slag om binnen een gestelde termijn advies uit te brengen. De bijzondere curator ontvangt de processtukken, het Raadsrapport en spreekt al naar gelang de reikwijdte van zijn/haar opdracht met Lisa, met ouders, met school en de gezinsmanager.
Advies aan advocaten en aan rechtbank
Het advies wordt aan de advocaten van ouders en de rechtbank gezonden, waarna tijdens een nieuwe zitting het advies van de bijzondere curator wordt besproken, in aanwezigheid van beide ouders, hun advocaten, de Raadsmedewerker en de bijzondere curator.
De rechter neemt het advies van de bijzondere curator over. Nadat Lisa uitleg heeft gekregen over het advies eindigt de rol van de bijzondere curator.
Er moet voor Lisa aanvullende hulpverlening (therapie) worden ingezet, omdat uit de gesprekken naar voren is gekomen dat zij met onverwerkte trauma’s kampt door de scheiding van haar ouders en zich door beide ouders verwaarloosd voelt. Haar ouders gaan een traject in met ieder een eigen hulpverlener, om te werken aan eigen taken. Moeder doorloopt therapie, leert hoe anders om te kunnen gaan met vader en moet gaan afkicken van de drugs. Vader doorloopt een traject van hulpverlening om anders om te kunnen gaan met zijn ex-partner en de aansluiting te kunnen vinden bij zijn dochter.
Marieke Lips
Beroepsorganisatie Kindbehartiger
Bronnen OTS
REAGEER OP DEZE BLOG