Kleuters en scheiding: Hoe ga je daar mee om?

Kleuters en scheiding: ook een kleuter maakt een rouwproces door. Elke kleuter rouwt op zijn eigen manier en uit zijn gevoelens op zijn eigen manier. Daar is geen vast patroon voor. Toch zijn er wel gedragingen, gedachten en gevoelens die vaak voorkomen. Hoe kleuters deze gevoelens en gedachten uiten, verschilt per kleuter en per moment. Kleuters zijn niet in staat om continu verdrietig te zijn. Ze rouwen op en af. Een kleuter kan plotseling overdonderd worden door verdrietige gevoelens en even later alweer vrolijk naar buiten rennen. Hoewel het volwassenen wel eens op het verkeerde been zet, is dit afwisselen van verdriet en spelen gezond gedrag.

Kleuters en scheiding

Bij kleuters lopen fantasie en werkelijkheid nog door elkaar. Zo kan een kind van vier opmerken dat papa nu maar weer thuis moet komen. “Hij heeft wel lang genoeg in dat andere huisje gewoond.” Kleuters hebben nog weinig besef van de ernst van dingen. Het dringt slechts langzaam tot hen door dat de scheiding van hun ouders definitief is en dat papa en mama niet meer bij elkaar komen. De overtuiging dat het weer goed komt, kan lang stand houden. Soms jarenlang, waarbij iedere strohalm aangegrepen wordt. Kinderen denken ook magisch: de wereld draait nog om hen. Dat zorgt ervoor dat ze zich schuldig kunnen voelen en denken dat zij er aan hebben bijgedragen dat papa bijvoorbeeld wegging.

Uitstellen van de verwerking

Vaak komt een kind pas na een jaar of nog (veel) langer toe aan het verwerken van de scheiding. Het eerste jaar is een jaar van aanpassen en overleven. Pas als er (betrekkelijke) rust en veiligheid is, is er mogelijk ruimte voor rouw. Deze zogenaamde uitgestelde rouw kan ervoor zorgen dat niet meer de link wordt gelegd tussen de scheiding en de gedragingen van een kind. Het is tenslotte ‘alweer’ twee jaar geleden dat ouders besloten te gaan scheiden. De rouw uit zich vaak in lichamelijke klachten, lastig gedrag, verstoorde eet- en slaappatronen, boosheid en verdriet of angst dat de andere ouder ook zal vertrekken.

Herenigingswens

Veel scheidingkinderen houden een herenigingswens. Ook als ze weten dat het niet meer goed gaat komen. Het is belangrijk dat kinderen weten dat het heel gewoon is om deze wens te hebben.

Het is nooit klaar

Als een kleuter een scheiding meemaakt, draagt hij of zij dit verlies de rest van zijn of haar leven met zich mee, niet altijd op de voorgrond maar wel op de achtergrond. En het kan door iets wat er gebeurt, altijd weer opnieuw boven komen.

Het verdriet wordt, als het goed is, wel minder aanwezig en minder pijnlijk en het leven kan gewoon weer leuk worden.

Ook wanneer een kind de scheiding gezond kan verwerken, duikt op bepaalde momenten het rouwgevoel soms ineens op. Rouwen is nooit klaar! Bijvoorbeeld als op de verjaardag papa en mama er niet tegelijk willen zijn terwijl dat de grootste wens is. Of wanneer het bij een vriendje ziet hoe leuk de ouders het met elkaar hebben.