Omgangsrecht van opa en oma na de scheiding

Echtscheiding: het grote verdriet van opa’s en oma’s.

Wist je dat voor de helft van de opa’s en oma’s (53%) het contact met de kleinkinderen verandert na de scheiding van hun ouders? Meestal in negatieve zin. Daarbij geeft ongeveer twee derde aan dat zij rondom de scheiding het meeste verdriet hebben om de kleinkinderen, met de vrees dat juist zij er de dupe van zullen zijn. Bovendien vindt 47% van de grootouders het de schuld van de ex-schoonzoon of ex-schoondochter dat zij de kleinkinderen minder vaak zien, en bijna twee derde ziet hun schoonzoon of -dochter na de scheiding niet meer. Het zijn cijfers uit het onderzoek dat onderzoeksbureau TNS NIPO in 2008 deed in opdracht van Plus Magazine. Informatie over wie precies aan het onderzoek meededen, hoeveel deelnemers er in totaal waren en welke vragen werden gesteld kan ik helaas niet terugvinden. Plus Magazine laat de lezer daarover in het ongewisse maar noemt het onderzoek zelf wel “representatief”. Nouja, daar doen we het dan maar mee. Laten we de cijfers maar beschouwen als indicatie, geen rocket science.

Los van de cijfers: ik herken het verdriet van grootouders. Het leeft in onze samenleving. Regelmatig lees ik op online platforms zoals Nieuwe Stap noodkreten van bezorgde opa’s en oma’s, zoals:

• “Mijn dochter ziet niet in hoe ze de kinderen klem zet in de scheidingssituatie, ze heeft dringend hulp nodig maar wijst alle hulp af. Wat kan ik doen?”
• “Ik zie mijn kleinkinderen lijden in de situatie maar mijn zoon doet er niks aan. Hij blijft maar strijden met de ene rechtszaak na de andere.”
• “Mijn kleindochter is sinds de scheiding voor haar moeder aan het zorgen, het is voor ons vreselijk moeilijk om te zien. Wat kunnen wij voor haar doen?”
• “Ik heb mijn kleinkinderen sinds de scheiding niet meer gezien. Dat is inmiddels twee jaar geleden.”

Een scheiding is voor een flinke groep grootouders een grote verlieservaring, gepaard met gevoelens van verdriet, pijn en wanhoop.

Omgangsrecht van opa en oma?

Naar schatting verliezen jaarlijks zo’n 14.000 grootouders het contact met hun kleinkinderen na de scheiding van hun ouders. Misschien heb je wel eens gehoord over het instellen van een omgangsregeling voor grootouders? Volgens de wet kunnen grootouders de rechter om omgangsrecht met hun kleinkinderen vragen. Dit kan niet zomaar; om hiervoor akkoord te krijgen moet duidelijk sprake zijn van een nauwe persoonlijke betrekking, een familieband alleen is dus niet voldoende. De grootouder moet al voor de scheiding structureel en frequent contact hebben met het kind, zoals een vaste oppasdag. Bij het beslissen over een omgangregeling voor opa en oma staat voor een rechter altijd het belang van het kind voorop.

Wat kun je als opa en oma voor je kleinkind betekenen na de scheiding?

Aan veel dingen in de scheidingssituatie kun je als opa en oma niks veranderen. Op veel gebeurtenissen heb je geen invloed, ze glippen tussen je handen door. Denk bijvoorbeeld aan hoe je (schoon)dochter of -zoon omgaat met jouw adviezen en (dringende) verzoeken om de dingen op een andere manier aan te pakken. Waar grootouders wél een belangrijke rol kunnen spelen is in het ondersteunen van de kleinkinderen in deze periode.

Je helpt je kleinkind door er liefdevol voor hem of haar te zijn. Door de scheiding verandert er veel voor kinderen. De vertrouwde thuissituatie bij opa en oma kan dan rust bieden voor een kind. Het is een veilige plek waar het leven gewoon doorgaat en waar de spanning van de scheiding – als het goed is – even níet speelt. Jouw rol van opa of oma kan dus heel belangrijk en helpend zijn: je kunt een stabiele, warme thuishaven bieden, waar het kind zich gezien en gehoord voelt. Zorg dat je, hoe moeilijk dit soms ook zal voelen, niet negatief spreekt over de ouders van je kleinkind. Het is voor kinderen heel lastig om negatieve praat over hun ouders te horen, al is de situatie nog zo verhit. Probeer in plaats daarvan steeds aandachtig en nieuwsgierig naar de ervaringen, gedachten en gevoelens van je kleinkind te luisteren, zonder dat je erover oordeelt of het ouderlijke conflict erin betrekt (bijvoorbeeld door te zeggen “Wat je me vertelt verbaast me niks, je vader is altijd al zo’n ongelofelijke nietsnut geweest!”).

In de grootsheid van een vechtscheiding kun je je als grootouder compleet machteloos voelen. Bovenstaande adviezen voelen dan misschien als een schrale troost, als een druppel op een gloeiende plaat. Maar lieve opa of oma, weet dat jij, ondanks dat je op veel gebeurtenissen geen invloed hebt, wel van grote helpende waarde voor je kleinkind kunt zijn. Door er simpelweg te zíjn, door liefdevol naar hem of haar te blijven luisteren en door bij jou thuis het conflict weg te houden van je kleinkind, ben je zonder twijfel van grote hulp voor je kleinkind. Daar mag je op vertrouwen.

Door: Karlijn Pieterse, psycholoog en kindercoach na scheiding bij iep coaching in Voorschoten

Vind je deze blog waardevol? Doe ons een plezier en deel hem op social media!