Op de bodem is altijd óf liefde óf behoefte aan liefde

Er lekker op los diagnosticeren

Toen ik nog psychologie studeerde had ik er al niet zo veel mee, diagnoses. Je kon aparte modules volgen om alles over de (toen nog) DSM III (diagnostic and statistical manual of mental disorders) te leren. Ik liet dat schieten. Ik vond het maar raar, hele lijsten met eigenschappen, waar er in elk geval 6 van toepassing moesten zijn, en dan hád je het. En dan? Ja, dan wisten de hulpverleners misschien wat ze met zo iemand aan moesten, of hadden ze een gemeenschappelijke taal en dachten ze te weten waar ze over spraken als ze het hadden over iemand met die en die persoonlijkheidsstoornis. En konden er bepaalde medicijnen worden voorgeschreven, waarvan het maar de vraag was voor wie ze eigenlijk hielpen.

Ik koos een andere weg en ging mensen met behulp van andere modellen over de psyche helpen. Het mooie van die modellen was dat mensen niet gereduceerd werden tot een diagnose. Mijn lerares in Voice Dialogue zei ooit: ‘’Op de bodem is altijd óf liefde óf behoefte aan liefde. Wat een verademing, daar kon ik wat mee, dat deed recht aan alle mensen. Ook de Past Reality Integration van Ingeborg Bosch heeft die visie. En steeds vaker merk ik, dat binnen de reguliere GGZ ook ruimte komt voor een menselijker kijk op onze psyche en waar het mis kan gaan. Een prachtig boek daarover heb ik onlangs in één ruk uitgelezen. Het heet Traumasporen geschreven door Bessel van der Kolk, een van oorsprong Nederlandse professor  (ja, daar ben ik dan toch een beetje trots op). Hij klaagt de associatie, die de DSM V uitgeeft aan en stelt een nieuwe kijk op trauma voor.

Inmiddels lijkt echter het volk, de gewone mens, ook heel goed te zijn geworden in het stellen van diagnoses en diagnosticeren ze er lekker op los. Iemand heeft ADHD als ie druk is of ongeconcentreerd, is autistisch als ie niet reageert op andermans emoties en is een narcist als ie alleen maar aan zichzelf denkt en niet tegen kritiek kan. Momenteel zijn de waarschuwingen niet van de lucht als het gaat om ‘de narcist’, narcistische partners en narcistische ouders. Het is nooit zo dat mensen het over zichzelf hebben, het zijn vaak anderen waar de diagnosesteller onder geleden heeft.

Ik las daarover onlangs een blog waar ook nog in stond dat hulpverleners de diagnose vaak niet stelden, maar de situatie wegschreven onder een vechtscheiding. Met andere woorden, jij als ex-partner, bent beter in het stellen van de diagnose dan de hulpverleners, die zien het niet. Een rechter vertelde me een tijdje geleden dat in scheidingen de ex-echtelieden altíjd met diagnoses komen, de mannen waren volgens de vrouwen autisten of hadden Asperger, en de vrouwen hadden volgens de mannen Borderline. En dat wordt door meer professionals in het echtscheidingscircuit bevestigd. Toen was het Autisme, een jaar of drie geleden, nu is Narcisme in zwang. Als de verhoudingen verharden dan komen er diagnoses aan te pas.

En ook hier vraag ik me weer af waar het dan precies toe dient, die diagnose. Ik vind googelend  blogs vol tips met wat je moet doen als je slachtoffer bent geworden van een narcist. Een voordeel is dus in elk geval dat je nu weet dat je een slachtoffer bent. Dat jij er niks aan kon doen, dat het allemaal de schuld was van die ‘narcist’. Misschien voel je je gesteund. En kan je je boos voelen en blij zijn dat je eindelijk van hem (of haar) af bent. Wat je daardoor allemaal niet hoeft te voelen is de pijn, het verlies, je eigen minderwaardigheidsgevoel, je schuldgevoel en jouw eigen behoefte aan liefde.

Kortom,  het ziet er naar uit dat we ons van diagnoses bedienen om onze eigen kwetsbaarheid af te schermen. Toen ik met een vrouw werkte die zeker wist dat ze ten prooi was gevallen aan een narcist, maakte ze aan het eind van de sessie vaak de opmerking dat ze het misschien zelf ook wel was. En zo is het ook, we hebben vaak allerlei kenmerken van van alles in ons. Laten we daar alsjeblieft mild naar kijken, zowel naar onszelf als naar onze (ex)partners. Maar ik heb natuurlijk makkelijk praten, want ik had nooit een relatie met een narcist, ….of misschien is de diagnose nooit gesteld ?.

Wilma Ferwerda