Ik heb zelf geen eigen kinderen, maar ik hoorde laatst weer een moeder in mijn spreekkamer verzuchten: ‘Met een kind wordt ook het bijpassende schuldgevoel geboren’. Dat hoor ik moeders vaker zeggen: dat schuldgevoel bij moederschap hoort. En ik kan me voorstellen dat als je gaat scheiden dat schuldgevoel nog harder naar boven komt.
Iris werd hals over kop verliefd op Simon. Ze vonden zichzelf een beetje burgerlijk, maar hadden dezelfde droom. Allebei waren ze net afgestudeerd en wilden ze hun carrière opbouwen, het liefst met iemand aan hun zijde. Dus maakten ze samen een vliegende start, in werk en gezin. Drie kinderen kwamen er, binnen drie jaar. Eerst een tweeling en toen nog een meisje. Ze konden hun geluk niet op.
Verliefd
Helaas kwamen de scheurtjes al na drie jaar. Iris was moe en Simon voelde zich benauwd. Ze praatten, ook bij de relatietherapeut. Tot Iris verliefd werd op Ton van de tennisclub en Simon van de weeromstuit op Fien van zijn werk. Beide verliefdheden vervlogen weer, maar het leed was geschied. Iris voelde zich schuldig. Maar wat er miste wist ze niet en kon ze ook maar moeilijk bevatten, tussen alle drukte thuis en op het werk. Simon stortte zich op zijn nieuwe hobby: boksen.
Bom
Toen de tweeling 8 was, had Iris er genoeg van. Ze bleef maar naar Ton verlangen en naar… ja naar wat? Het knagende schuldgevoel stak steeds de kop weer op. De kinderen kwamen tekort, vond ze, omdat ze te hard werkte en op het werk deed ze nooit genoeg. Simon werd nukkig. Iris kwam nooit kijken bij het boksen en de kinderen mochten van haar ook nooit mee. De sfeer werd slechter. Opnieuw spraken ze met de relatietherapeut en na een paar gesprekken barstte de bom. Ze gingen uit elkaar. Met een nette omgangsregeling voor de kinderen gingen ze op zoek naar een huis voor ieder van hen.
En erger
Eenmaal alleen werd het schuldgevoel van Iris erger. Ze voelde zich niet alleen schuldig omdat ze te weinig aandacht voor de kinderen had en onder presteerde op haar werk, maar ook omdat ze de kinderen hun vader ontzegde en zij niet altijd bij ze was. Tot overmaat van ramp voelde ze zich ook schuldig naar Simon omdat ze hem verlaten had en door haar verliefdheid op Ton. Zelfs naar Ton voelde ze zich schuldig. En als ze – met tegenzin – iets leuks ging doen met een vriendin, werd het erger. Ze was een slecht mens, vond ze.
Toen klopte ze bij mij aan.
Zwerm fruitvliegjes
Ze slaapt slecht, heeft last van hoofdpijn, onrust en paniekaanvallen. Vooral als de kinderen niet bij haar zijn. ‘Ik pieker. Als de kinderen er zijn, word ik afgeleid. Waarom werd ik verliefd? Ik begrijp er niks van. En dat knagende schuldgevoel… Ik had nooit bij Simon weg moeten gaan.’
Samen gaan we op zoek naar de oorzaak van het schuldgevoel. ‘Het lijkt wel een zwerm onuitroeibare fruitvliegjes.’ klaagt Iris. ‘Of ik nu getrouwd ben of alleen, of de kinderen er zijn of niet, of ik werk en mezelf afleid en leuke dingen doe, het maakt niks uit. Steeds komt het schuldgevoel om de hoek zeilen.’ Ze zucht.
Is het waar?
Ik vraag haar of het waar is dat ze tekortschiet. ‘Ja! Ik ben niet genoeg bij de kinderen. Ze hebben gescheiden ouders en dat is niet goed voor ze. Ik werk niet hard genoeg. Mijn huis is nooit schoon genoeg. Simon is ongelukkig en Ton ook. Dat komt allemaal door mij.’
Ik vraag haar of het erg is als het zo is. En dan is het stil.
Iris kijkt me met haar groene ogen recht aan. Ik zie dat ze – al was het maar even – ontspant. ‘Ja, het is gewoon wat het is, he? Ik moet het ermee doen.’
Jezelf begrijpen
Veel vrouwen vertellen me dat met hun kinderen een schuldgevoel wordt geboren. Maar misschien wordt het schuldgevoel al geboren bij hun eigen geboorte, of groeit het door druk van ouders of school om alles goed te willen doen. En wordt het opgeschud als we worden uitgedaagd. Door kinderen, of een scheiding.
Ik bespreek met Iris wat de reden is waarom ze bij Simon wegging en ook Ton niet meer ziet. En we praten over wat de reden is dat ze haar kinderen altijd voor het werk laat gaan en waarom het werk belangrijker is dan een schoon huis gaat. Dat helpt tegen het schuldgevoel, dat ze haar eigen keuzes op een rijtje zet en zichzelf beter begrijpt.
Hester Schaart
Liefdesverdrietpsycholoog
Lees ook de andere blogs van Hester.
Silvia - 29 mrt 2021
Misschien sta ik alleen hierin hoor maar waarom nou altijd "het" buiten de relatie zoeken bij vermoeidheid, benauwdheid. Waarom niet alle energie die je nog in je hebt(want al jong een relatie en 3 kinderen en werken is ook super veel) in je relatie en in je huwelijk steken en dus in je gezin en kinderen. Hoezo halsoverkop verliefd op een ander, hij van de weeromstuit op een ander. Er gaat zoveel kapot terwijl al het moois soms al binnen hand bereik is. En dat je er dan niet alles aan gedaan hebt dat goed te laten verlopen en daar dan je kinderen instorten dan snap ik ook wel wat van het schuldgevoel waarvan ik dan, misschien makkelijk door de bocht, denk dat het ook wel een beetje terecht is, soms?!
Eline - 30 mrt 2021
Hallo Silvia, ik denk dat er meer lagen zijn dan je nu beschrijft. Dat schuldgevoel komt vanuit het gevoel niet genoeg te zijn, en dat heeft ook weer een oorsprong. Wellicht is er in Iris' jeugd iemand geweest die veel kritiek op haar had, waardoor ze het gevoel kreeg nooit goed genoeg te zijn. Als buitenstaander is het makkelijk om een uitweg te zien: ga praten, neem ruimte voor jezelf. Maar als je dat nooit geleerd hebt, dan is dat heel moeilijk te zien als je er zelf middenin zit. Vaak is dan vluchten - in dit geval naar een ander - dan een van de uitwegen die men wél ziet. Vluchten, vechten of bevriezen, dat zijn reacties die van nature als eerste opkomen bij bedreigingen en/of problemen. En als je dan niet geleerd hebt hoe je sterk in je schoenen kunt staan, hoe je op een andere manieren naar problemen kunt kijken, dan is het niet verrassend dat iemand deze keuze maakt. Hiermee wil ik vreemdgaan beslist niet goed praten. Het is altijd verstandiger om te praten over je gevoelens binnen een relatie als je ergens het gevoel hebt dat je niet goed genoeg bent, of dat je het ergens anders voelt wringen. Maar dan moet je wel over de juiste vaardigheden beschikken om dat te doen.