Inhoud blog
Twee verhalen
Als mediator is het mijn werk te luisteren naar de verhalen van mensen. Het is mijn taak om uit twee verhalen een gezamenlijk verhaal te creëren, waar beide partijen zich in kunnen vinden en waar zij zich in herkennen. Hoe verder de verhalen van elkaar af liggen, hoe groter de uitdaging.
Taal is voor de mens een bijzonder gereedschap. Een verhaal heeft veel lagen en het is vaak zoeken naar wat er met een verhaal nu eigenlijk wordt gezegd.
Je eigen waarheid
Wanneer mensen een verhaal vertellen dan zijn zijzelf de eerste toehoorder. Het verhaal moet daarom in hun eigen hoofd goed klinken. Het steeds herschrijven van eenzelfde verhaal maakt dat het verhaal voor de verteller steeds geloofwaardiger wordt en daarmee steeds plausibeler.
In een scheiding met chronische strijd is dit niet anders. Beide ouders hebben hun eigen verhaal al zo vaak aan zichzelf verteld dat ze er beiden van overtuigd zijn dat dit de waarheid is. Hun gedrag passen zij aan op deze waarheid, waardoor naar hun eigen idee het gedrag altijd passend en daarmee gelegitimeerd is. Ook al begrijpt de buitenwereld er geen snars van.
Jouw waarheid bestaat niet
De waarheid bestaat echter helaas niet, of is in het beste geval niet door ons brein waar te nemen. Verhalen komen voort uit herinneringen aan gebeurtenissen en die zijn hoogst onbetrouwbaar, omdat het brein niet de feiten herinnert, maar een subjectieve interpretatie van de feiten, gebaseerd op dat wat het brein belangrijk vindt te onthouden. Dit wordt ook nog aangevuld en beïnvloed door de eigen fantasie.
De waarheid is dus moeilijk te achterhalen. Want zelfs als we de feiten helder krijgen, dan is daarmee nog niet gezegd hoe de feiten tot stand kwamen en op welke wijze ze moeten worden geïnterpreteerd.
De conclusie van een gedachtengang
Een gepresenteerd verhaal, wel of niet onderbouwd met feiten, is een eindproduct van een gedachtegang. De conclusie, zo zou je het kunnen zien. Deze conclusie is fixed en weinig flexibel. Iemand heeft er immers goed over nagedacht. Daarom is discussie voeren op de feiten weinig zinvol.
Behoefte
Interessanter is de gedachtegang waarop het gepresenteerde verhaal is gebaseerd. De vraag is op welke behoefte het een antwoord is. Wat is de bedoeling en wat wil de persoon met het verhaal overbrengen. Een moeder die een hulpverlener gewetenloos noemt en de instantie een criminele organisatie, omdat haar kind ondanks haar bezwaren toch naar de vader moet, kan makkelijk weersproken worden op de feiten. Immers de hulpverlener en de instantie hebben legio voorbeelden waaruit het tegendeel blijkt. Toch zal de discussie daarmee niet gesloten zijn en is de kans klein dat de moeder terugkomt op haar woorden.
De woorden die de moeder gebruikt zijn echter een eindproduct van een gedachtegang die daaraan voorafgegaan is. Interessanter is het te snappen hoe de moeder hier op uitgekomen is. Wat hoopt zij met haar woorden te bewerkstelligen? Op welke behoefte van haar is deze uiting een antwoord?
Zeer waarschijnlijk zal de moeder aangeven dat zij hiermee een expressie probeert te geven aan haar onmacht, aan haar gevoel niet gehoord te worden in haar angsten, frustraties, zorgen etc.
Diepere laag
Gaan we een laagje dieper, dan zijn ook de angsten, frustraties en zorgen van de moeder een expressie van een onvervulde behoefte. Ook daar ligt weer een verhaal achter. Wanneer we snappen waar dit verhaal een antwoord op is, dan komen we bij kernovertuigingen en kunnen we snappen waar het daadwerkelijk over gaat. Wellicht komen de zorgen, frustraties en zorgen van moeder voort uit een onvervulde behoefte aan bescherming. Zij voelt zich mogelijk in de steek gelaten en is bang dat haar kind datzelfde zal voelen. Haar strijd is daarmee een antwoord op een door haar zelf gevoelde behoefte aan bescherming, die onvervuld is, en die ze uit alle macht wel aan haar kind probeert te geven. De hulpverlener en de instantie belemmeren haar in de uitvoering van haar beschermingstaak.
Wanneer de gedachtegang van deze moeder achter het door haar gepresenteerde verhaal niet begrijpen, dan kunnen we deze ook niet beïnvloeden bijstellen. Ook kunnen we de eigen behoefte van de moeder scheiden van die van haar kind.
Gedragsverandering
Hoewel veel beroepskrachten die met ouders in chronische strijd werken het moeilijk vinden om tot de diepere lagen van een verhaal te komen, is kennis en kunde op dit gebied essentieel om gedragsverandering te weeg te brengen. Hoe langer het duurt voordat een fixed verhaal flexibel wordt, des te geloofwaardiger wordt het verhaal. En daar heeft iedereen last van.
Marleen Heijsteeg,
Auteur “Duurzaam Samenwerken na Scheiding”
REAGEER OP DEZE BLOG