De noodzaak van het nemen van verantwoordelijkheid
‘In de imperfectie schuilt de schoonheid’ las ik laatst. Die zin bleef lang hangen en niet in de laatste plaats omdat hij zo aantrekkelijk klinkt. Het klinkt als een acceptatie dat een smetje her en der niets afdoet aan de waarde van bijvoorbeeld een huis, meubelstuk of sieraad. Ik ben echter bang dat dit niet opgaat voor smetjes op menselijke relaties. Bij aanvang van iedere relatie worden we verblind door liefde en denken we de perfecte match gevonden te hebben. Mochten we soms een minder leuke kant ontdekken tijdens die periode zijn we uitermate goed in staat om deze met de mantel van dezelfde liefde te bedekken.
Monsters
Na verloop van tijd worden de eerste barstjes zichtbaar en hebben we de neiging om de ander te willen veranderen naar het ideaalbeeld dat we voor ogen hadden. Veelal zijn deze pogingen gedoemd te mislukken. Mocht de eens zo liefdevolle relatie uiteindelijk eindigen in een definitieve breuk, dan begint de ellende pas goed. De partners, voorheen elkaars medestander, transformeren in elkaars grootste tegenstander. Ze nemen elkaar voortdurend de maat als het gaat om elkaars onvolkomenheden. Ze kwetsen elkaar weliswaar ongewild, maar toch meer dan ze zich op die momenten realiseren. De meest aardige mensen veranderen in ware monsters.
Jouw schuld
Samen zijn ze niet meer in staat om uit deze uitzichtloze destructieve dynamiek te stappen. Beiden zijn ze ervan overtuigd, dat de ander verantwoordelijk is voor de ontstane situatie en hebben ze niet meer in de gaten dat ze doorgaans beiden hier een rol in hebben. De Stoïcijnse filosoof Epictus was van mening dat mensen niet van streek raken door gebeurtenissen, maar door de wijze waarop ze tegen die gebeurtenissen aankijken. Het is minder van belang wat er op ons pad komt dan hoe we ons hiertoe verhouden. Je ergens toe verhouden is een taak die elk mens zelf moet vervullen. Wat zou bijvoorbeeld helpend zijn om uit een dergelijke uitzichtloze situatie te komen? Let wel, dit is geen eenvoudige vraag.
Erkenning door eigen verantwoordelijkheid
Om weer met elkaar te kunnen connecten, niet langer meer als liefdespartners, maar als ‘partners in ouderschap’ is het noodzakelijk dat beiden elkaar erkenning geven voor datgene wat nooit de bedoeling was, maar ondertussen wel is gebeurd. Ze zullen beiden verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen aandeel in het ontstaan van die akelige situatie. Verantwoordelijkheid nemen vergt moed en motivatie. Laten we daar niet te licht over denken. Dat zou er als volgt uit kunnen zien: “wat ik heb gedaan, mijn gedrag, mijn acties, daarmee heb ik jou geschaad”. Een grote valkuil hierbij is om vervolgens te vervallen in de mitsen en de maren zoals: “ik was ook in paniek, het had niet moeten gebeuren maar…”. Daarmee wordt de aanvankelijk genomen verantwoordelijkheid ter plekke tenietgedaan.
Kwetsbaarheid
In het proces van verantwoordelijkheid nemen zullen beiden moeten afdalen in hun donkere spelonken daar waar het niet fijn is om bij aan te komen. De confrontatie met schaamtevolle gevoelens en gedachten genereren wellicht schuldgevoelens en raken aan het gecreëerde positieve zelfbeeld. Dan moeten ze door hun weerstand heen dwars door de laag van ‘automatische’ zelfverdedigings- en zelfbeschermingsmechanisme, zoals ontkennen, terugtrekken, projectie, heen. Deze mechanismen treden in werking als de mens zich in een lastig parket bevindt en de eigen kwetsbaarheid, denk aan verdriet, schuld- en schaamtegevoelens, in beeld komt. Als deze kwetsbaarheid voor de ander zichtbaar wordt, leidt dit veelal bij die ander tot verzachting, waardoor vergeving mogelijk is. Pas dan kunnen ze verder als ‘partners in ouderschap’ en blijven hun kinderen gevrijwaard van de negatieve gevolgen van een echtscheiding.
Leoniek van der Maarel en Tineke Rodenburg
Lees ook de andere blogs van Leoniek en Tineke
REAGEER OP DEZE BLOG