Interculturele aspecten bij scheiding

Interculturele aspecten zijn voor mij niet onbekend. Ik ben namelijk opgegroeid tussen verschillende culturen. Van huis uit ben ik Surinaams-Hindoestaans en vanuit de maatschappij Nederlands. In Nederland wonen bijna 4 miljoen bi-culturele Nederlanders. Nederland wordt steeds meer multicultureel. Er leven diverse groepen in de Nederlandse maatschappij waarin bepaalde normen en waarden gelden.

Interculturele scheidingsspecialist

Interculturele aspecten liggen vrij gecompliceerd in het dagelijks leven, maar binnen een scheiding is het nog complexer. Een interculturele scheidingsspecialist is een culturele codekraker, daarmee bedoel ik, dat de interculturele scheidingsspecialist, ongeschreven en onzichtbare gedragsregels moet (h)erkennen die door partijen in een scheiding wenselijk wordt ervaren. Partijen maken in een scheiding namelijk kenbaar aan de hand van impliciet cultureel gedrag, wat hun behoeftes zijn. De interculturele scheidingsspecialist zal hierin exploreren (onderzoeken, door de juiste vragen te stellen) en de juiste interventies moeten toepassen, wil je tot de kern van het scheidingsconflict doordringen. De kunst is dit om dit indirect te doen, je draait er als het ware eromheen. Directe vragen kunnen namelijk als intimiderend worden ervaren, hierdoor krijg je niet het gewenste effect.

Hoe kun je intercultureel gedrag analyseren?

Bij het analyseren van intercultureel gedrag maakt de interculturele scheidingsspecialist gebruikt van de ui-diagram (ontwikkeld door Geert Hofstede). Met de ui-diagram kun je de betekenis van gedraging duidelijk maken. Door de ui te pellen kom je tot kernwaarden van de persoon of personen aan tafel.

De cultuurelementen van het ui-model:

• De buitenste laag van de ui bestaat uit symbolen. Deze zijn het meest oppervlakkig en staan voor woorden, gebaren, afbeeldingen of voorwerpen met een betekenis die alleen begrepen wordt door de leden van de cultuur. Verder vallen hieronder: haardracht, kledingstijl, vlaggen etc.
• De één na buitenste laag van de ui bestaat uit helden. Helden zijn personen (dood of levend, echt of fictief) met eigenschappen die in een cultuur hoog in aanzien staan en daarom fungeren als gedragsmodellen (koninklijk huis, Johan Cruyff, Elvis, en zelfs stripfiguren vallen daaronder). De media heeft de invloed van helden nog groter gemaakt, door ze nadrukkelijk en frequent onder de aandacht te brengen.
• De laag die het dichtst om de kern heen ligt bestaat uit rituelen. Rituelen zijn collectieve activiteiten die technisch overbodig zijn. Ze zijn echter wel essentieel in sociaal opzicht. Deze activiteiten worden alleen verricht omwille van zichzelf Voorbeelden hiervan zijn: het jaarlijks bezoeken van Pink Pop, het vieren van verjaardagen en huwelijksplechtigheden, de jaarlijkse zomervakantie etc.
• De kern van de ui wordt gevormd door Waarden zijn opvattingen die ten grondslag liggen aan de aangeleerde cultuurcodes.

Daarnaast heeft Geert Hofstede nog zes culturele dimensies ontwikkeld, die de interculturele scheidingsspecialist als vertaalslag kan gebruiken. Ik ga onderstaand in op de dimensies ‘machtsverhoudingen’ & ‘eer en schaamte’.

 Machtsverhoudingen

Het is bijna niet te geloven, maar toch is het waar, er is nog steeds sprake van een machtsverhouding tussen mannen en vrouwen. Als interculturele scheidingsspecialist zie ik vaak dat deze machtsverhouding behoorlijk scheefloopt, omdat in sommige culturen de traditionele rolverdeling tussen de man en de vrouw nooit is veranderd. Daarnaast komt het vrijwel voor, dat de man het altijd beter weet dan de vrouw, omdat deze geen baan heeft, of minder geschoold heeft. In zulke situaties is het voor de scheidingsspecialist van belang om de juiste interventies te gebruiken, om een vertaalslag in de denkwijze van de man te maken.

Eer en schaamte

Als interculturele scheidingsspecialist, komen vaak de volgende gevoelens naar voren; eer, familie, schaamte, schuld, wraak. Het is voor mij als interculturele scheidingsspecialist net iets makkelijker om op deze gevoelens in te spelen, omdat ik een bi-culturele achtergrond heb. Het komt vaak voor dat partijen uit schaamte bepaalde conflicten en/of problemen proberen te verbloemen, het is belangrijk om als scheidingsspecialist hier doorheen te prikken en de ongeschreven en onzichtbare gedragsregels probeert te (h)erkennen, dit doe je door goed te exploreren en de juiste interventies te gebruiken.

Conclusie voor de interculturele scheidingsspecialist

Als interculturele scheidingsspecialist is het van belang om je eigen persoonlijke culturele vooroordelen en eventuele stereotyperingen aan de kant te schuiven, op deze wijze kun je de vertrouwelijkheid maar ook de onafhankelijkheid als scheidingsspecialist waarborgen. Het is de taak voor de scheidingsspecialist om een veilige omgeving te creëren zodat partijen hun verhaal kunnen vertellen. Het begeleiden van een interculturele scheiding is complex, maar ontzettend interessant om te doen.

Nasrien Goelmohamed