Partneralimentatie: voor hoe lang eigenlijk?

Grondslag

In de wet is opgenomen dat echtgenoten elkaar gedurende het huwelijk het nodige moeten verschaffen. Overigens geldt dit niet alleen voor echtgenoten, maar ook voor geregistreerd partners. Wat ik hierna schrijf over het huwelijk en de ontbinding daarvan door echtscheiding geldt ook voor het geregistreerd partnerschap en de ontbinding daarvan.

Die onderhoudsverplichting gedurende het huwelijk gaat niet direct teniet bij de ontbinding van het huwelijk door echtscheiding. De grondslag voor die voortdurende onderhoudsverplichting is de voortdurende lotsverbondenheid tussen ex-echtgenoten.

Relevante factoren

Of die voortdurende lotsverbondenheid moet leiden tot een partneralimentatie hangt af van omstandigheden van financiële en niet-financiële aard.

Omstandigheden van financiële aard

De omstandigheden van financiële aard worden gevormd door enerzijds de behoefte en behoeftigheid aan de kant van de alimentatiegerechtigde en anderzijds de draagkracht aan de kant van de alimentatieplichtige. Van behoefte aan partneralimentatie is sprake wanneer een ex-echtgenoot niet in het eigen levensonderhoud kan voorzien op dezelfde wijze als tijdens het huwelijk. Daarbij is relevant in hoeverre deze ex-echtgenoot zelf in het eigen levensonderhoud kan voorzien, dat wil zeggen in hoeverre hij of zij behoeftig is. Het gaat daarbij niet alleen om het inkomen dat daadwerkelijk wordt verdiend, maar ook om het inkomen dat iemand in redelijkheid zou kunnen verdienen. Als er sprake is van behoefte en behoeftigheid wordt berekend of de alimentatieplichtige voldoende draagkracht heeft om een partneralimentatie te kunnen betalen. De laagste van die twee (behoefte en behoeftigheid enerzijds en draagkracht anderzijds) is bepalend voor het te bepalen bedrag aan partneralimentatie.

 

Als er behoefte is, maar geen draagkracht, zal geen partneralimentatie worden vastgesteld en andersom geldt dat als er geen behoefte is, maar wel draagkracht dat geen partneralimentatie wordt bepaald. Tot slot mag vaststelling van partneralimentatie conform behoefte en draagkracht er niet toe leiden dat de alimentatieplichtige een lager vrij besteedbaar inkomen overhoudt dan de alimentatiegerechtigde. Als dat het geval is, wordt de partneralimentatie verlaagd naar het bedrag waarop iedere partij een gelijk vrij besteedbaar inkomen heeft. Dit wordt ook wel de jusvergelijking genoemd.

Omstandigheden van niet-financiële aard

Omstandigheden van niet-financiële aard kunnen met zich meebrengen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is om van de ex-echtgenoot een partneralimentatie te verlangen. Daarvan kan sprake zijn in geval van wangedrag van de ex-echtgenoot. Uit de rechtspraak volgt dat niet lichtvaardig wordt aangenomen dat er sprake is van zodanig grievend gedrag dat daardoor de partneralimentatieverplichting vervalt.

Duur

12 jaar of de duur van het huwelijk

Een partneralimentatieverplichting gaat in op de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand en eindigt na ommekomst van 12 jaar, te rekenen vanaf die eerste datum. Als er echter geen kinderen binnen het huwelijk zijn geboren en het huwelijk heeft korter dan 5 jaar geduurd dan is deze termijn gelijk aan de duur van het huwelijk.

Verlengde termijn

Als de beëindiging van de partneralimentatie na ommekomst van bovenstaande termijn zo ingrijpend van aard is dat dit naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid van de alimentatiegerechtigde niet kan worden gevergd, kan de rechter op diens verzoek alsnog een termijn vaststellen. Een verzoek daartoe moet binnen 3 maanden na de beëindiging worden gedaan. Een dergelijk verzoek wordt niet snel toegewezen.

Nieuwe partner

Een partneralimentatieverplichting eindigt van rechtswege zodra de alimentatiegerechtigde opnieuw trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenwonen met een ander alsof sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap.

Wijzigingen gedurende de looptijd

Eerder vastgestelde partneralimentatie kan gedurende de wettelijke termijn worden gewijzigd als sprake is van een wijziging van omstandigheden waardoor de eerder bepaalde partneralimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet (bovengenoemde financiële en niet-financiële factoren). Als bijvoorbeeld de draagkracht en/of behoefte wijzigen, kan om wijziging van de eerder vastgestelde partneralimentatie worden verzocht. Ook is wijziging mogelijk als een overeengekomen partneralimentatie is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven of als een door de rechter vastgestelde partneralimentatie bij aanvang af niet aan de wettelijke maatstaven heeft beantwoord doordat bij de uitspraak van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan.

Afwijken in overleg

De bepalingen over partneralimentatie zijn vrijwel allemaal van regelend recht, dat wil zeggen dat je in onderling overleg afspraken kunt maken die van de wet afwijken.

Wetsvoorstel herziening partneralimentatie

Beoogde datum inwerkingtreding en overgangsrecht

In 2015 is het wetsvoorstel herziening partneralimentatie ingediend. De beoogde datum van inwerkingtreding is 1 januari 2020. Het voorstel is net aangenomen door de Tweede kamer. Nu moet de Eerste Kamer nog over het voorstel stemmen. Het oude recht blijft van toepassing op partneralimentatie die vóór de inwerkingtreding is bepaald en op verzoeken tot vaststelling van partneralimentatie die vóór de inwerkingtreding zijn ingediend.

De helft van de duur van het huwelijk met een maximum van 5 jaar

Dit voorstel beperkt de duur van de partneralimentatieverplichting. Uitgangspunt is dat de partneralimentatieverplichting beperkt wordt tot de helft van de duur van het huwelijk met een maximum van 5 jaar. Op dat uitgangspunt bestaan twee uitzonderingen, te weten voor langdurige huwelijken en voor huwelijken met jonge kinderen.

Uitzonderingen langdurige huwelijken en huwelijken met jonge kinderen

Bij huwelijken langer dan 15 jaar, waarbij de leeftijd van de alimentatiegerechtigde ten hoogste 10 jaar lager is dan de AOW-leeftijd, wordt de duur van de partneralimentatie maximaal 10 jaar. Alimentatiegerechtigden van 50 jaar en ouder die langer dan 15 jaar zijn getrouwd, hebben recht op 10 jaar alimentatie. Deze extra maatregel vervalt na 7 jaar.
Bij huwelijken met kinderen, die de leeftijd van 12 jaar nog niet hebben bereikt, wordt de duur van de partneralimentatie maximaal 12 jaar. De termijn loopt in dat geval tot aan het moment dat het jongste kind de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt.

Hardheidsclausule

Daarnaast is er in schrijnende gevallen de mogelijkheid om een langere termijn toe te wijzen (de zogenaamde hardheidsclausule).

Al met al zal de inwerkingtreding van de nieuwe wet tot grote veranderingen leiden voor wat betreft de duur van de partneralimentatie. In vrijwel de meeste gevallen zal de partneralimentatieduur korter worden, uitzonderingen daargelaten. De rekensystematiek wijzigt echter niet en op basis van de hardheidsclausule kan een langere termijn dan de standaardtermijn worden bepaald. Alimentatie bepalen blijft hoe dan ook maatwerk. Laat dit dan ook aan een specialist over, zodat je niet onnodig teveel betaalt of te weinig ontvangt.

Annemarie Braun
Advocaat bij ScheerSanders advocaten

 

Vind je deze blog waardevol? Doe ons een plezier en deel hem op social media.