Wat als de narcist je doet geloven dat je geen leuk mens bent?

Je bent stom! Je bent een dikke koe! Je bent gek, je moet je eens na laten kijken! Allemaal uitspraken die je bekend voor kunnen komen als je te maken hebt met een (vermoedelijke) narcist. De narcist speelt de mens, niet de bal. Hij of zij pakt je op je zijn, op wie je bent. Je wordt als mens onderuitgehaald. Dat is gemeen, dat geeft schaamte, maakt je klein en leeg.

Bewust spel

Dit soort uitspraken worden bij voorkeur gedaan nadat je in de war bent gebracht en/of emotioneel bent geworden. Want juist dan neem je de suggestie beter op. En als het maar vaak genoeg herhaald wordt, ga je er vanzelf in geloven. Zo raak je jezelf kwijt en raak je steeds meer afhankelijk van de narcist. Voor bevestiging. Voor hulp bij keuzes, wellicht zelfs voor toestemming. Zo ver kan het gaan. De ultieme controle door hem of haar. Dat is dan ook het doel.

Hersenspoeling

‘Ik ben helemaal geen leuk mens. Ze zeggen van wel, maar ik geloof het niet!’ Ella weet totaal niet meer wie ze is. Dat is beïnvloeding op hoog niveau. Je kunt het gerust hersenspoeling noemen. ‘Ik ben eigenlijk best een leuk mens.’ gevolgd door een lachje. Marianne groeit alweer naar zichzelf toe, al durft ze dat nog niet helemaal uit te spreken. Ze ontkracht het nog met een lachje. Maar het begin is er. ‘Ik ben een heel leuk mens.’ met een stralende lach, vol vertrouwen. Carola staat weer voor zichzelf. Ze weet dat ze goed is zoals ze is. Met haar goede en minder goede kanten.

Waar sta jij?

Het ondermijnen van je zijn begint al jong. Onbewust en onbedoeld kan een ouder of een andere belangrijk persoon iets zeggen als ‘Ach, dat kun jij toch niet.’ Of ‘Laat mij dat maar doen, dat kan ik beter’. Als je dit maar vaak genoeg hoort, groeit het gevoel het écht niet te kunnen. Zelfs niet goed genoeg te zijn. Met als gevolg dat de wereld niet meer veilig is, je voelt angst. Dat maakt dat je wilt vluchten; letterlijk of door je in jezelf terug te trekken. Of gaat vechten; je wordt boos, gaat schreeuwen. Of je bevriest; je slaat dicht.

We kennen drie basisangsten:

1. Angst voor de dood
2. Angst ziek te worden
3. Angst alleen te zijn

Hier gaat het om de derde. ‘Als je niet goed genoeg bent, mag je dan nog wel blijven? Of sta je er straks alleen voor?’ Om je weer veilig te voelen, om te overleven, doe je alles om van die angst af te komen. Je probeert in je basisbehoeftes te voorzien.

Er zijn drie basisbehoeftes:

1. Gezien, gehoord worden
2. Serieus genomen worden
3. Mogen zijn wie je bent

De narcist sluit erop aan

Worden deze niet vervuld, dan ga je daar je best voor doen. Je gaat de bevestiging van jezelf buiten jezelf zoeken. Je past je aan, dat maakt je afhankelijk. Dat is waar de narcist op aan kan sluiten, die angsten en behoeftes. Eerst worden je behoeftes vervuld. Je voelt je gezien, gehoord, compleet, veilig. Op een bepaald moment keert het om. Dan wordt er ingespeeld op je basisangsten, daar wordt als het ware zout in gestrooid. Het gevoel niet goed genoeg te zijn, krijgt weer de bovenhand. 

Iedere keer een stukje van jezelf kwijt

Dan keert het aardige, attente, liefdevolle gedrag weer terug. Je gaat twijfelen of je het wel goed hebt gezien, of het niet aan jou ligt. Je krijgt weer hoop gezien en gehoord te worden. Om je weer veilig en compleet te voelen. Je blijft of je gaat terug, maar levert hoe dan ook een stukje van jezelf in. En gaat hoogstwaarschijnlijk nog harder werken, jezelf nog meer bewijzen, nog meer aanpassen. Tot het moment komt dat je leeg bent, niet meer kunt en niet anders meer kunt dan weggaan.

Het kwaad is al geschied

Het kwaad is dan al geschied. De kans is groot dat je het al (deels) gelooft: ‘Ik ben geen leuk mens’. En daar ligt werk voor je! Je mag heel hard je best gaan doen. Je mag een tandje harder lopen. Je mag jezelf bewijzen. Maar alleen aan jezelf. Kies voor jezelf. Keer de focus naar jezelf, want jouw leven draait om jou. Ontdek wat je angsten zijn en de daardoor ontwikkelde patronen. Verander ze. Geef jezelf wat jij nodig hebt. Heel je wonden, de verse en de oude. Kom erachter wie je ook alweer bent of ontdek jezelf.

Herontdek jezelf

Hoe beter je jezelf kent, hoe meer je geheeld bent, hoe minder de impact van narcistisch gedrag is. Of van kritiek van anderen. De ander kan zoveel vertellen, jij weet beter. Jij weet dat je goed bent zoals je bent, met je leuke en minder leuke kanten. Je weet dat je een leuk mens bent. Je hoort en ziet jezelf. Je neemt jezelf serieus.

Willy Sietsma

Lees ook de andere blogs van Willy.