Als (gescheiden) ouder je emoties tonen aan je kind; goed of slecht?

Of je nu degene bent die het niet zag aankomen, de beslissing nam, vreemdgegaan of bedrogen is, het maakt niet uit. Ooit was er een moment waarop je gelukkig was en je toekomstbeeld er anders uit zag dan het nu is. Je neemt afscheid van dat toekomstbeeld, van herinneringen, van het leven als gezin, als partners. Dit betekent dat je in een rouwproces komt. Niet alleen je kind, maar ook jij doorloopt een proces van rouw, dat gepaard gaat met een veelvoud aan emoties.

Hoe ga jíj om met emoties tonen aan je kind?

‘Ik ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk …’

De school is uit. Huppelend gaat Maartje naar huis. Ze neuriet een vrolijk melodietje. Ze verheugt zich erop om met de Playmobil te gaan spelen. Als ze bijna bij de voordeur is, kijkt ze door het raam naar binnen. Ze zwaait naar mama*, maar die ziet haar niet.

Want……

Versie 1

……..Mama zit huilend op de bank. Haar hoofd is gebogen, schokkende schouders en tranen over haar wangen.

Als Maartje binnenkomt, veegt mama snel haar tranen weg.

Als Maartje vraagt of mama verdrietig is, ontkent mama dat. Ze zegt: “Nee hoor, er is niets.”

Versie 2

……..Mama zit huilend op de bank. Haar hoofd is gebogen, schokkende schouders en tranen over haar wangen.

Als Maartje binnenkomt, begroet mama haar met een glimlach tussen de tranen door. Mama zucht een keer, veegt haar tranen weg en vraagt Maartje hoe het op school was.

Als Maartje vraagt of mama verdrietig is, bevestigt mama dat. “Dat heb je goed gezien. Ik voel me soms verdrietig over de scheiding. En jij?”

Versie 3

……….Mama staat in de keuken thee met koekjes te maken. Mama stond zichzelf toe om tot 14:45 te huilen. Vervolgens heeft ze snel alle sporen van haar verdriet weggewerkt. De zakdoekjes vol tranen liggen keurig (onder ander afval) in de prullenbak en de uitgelopen make-up (aldus bekend als panda-ogen) is bijgewerkt.

Als Maartje binnenkomt, vraagt mama haar welke thee ze wil en hoe het op school was.

Als Maartje vraagt hoe mama’s dag was, antwoordt zij: “Prima, neem nog een koekje.”

Versie 4

……….Mama is aan het stofzuigen.

Als Maartje binnenkomt, stopt mama met stofzuigen. Ze drinken samen een kop thee en eten een koekje.

Maartje en mama praten nooit echt over gevoelens. Maartje heeft mama nog nooit zien huilen. Vreemd eigenlijk. Zou mama het dan helemaal niet erg vinden dat ze gescheiden is?

Welke ‘versie’ van mama of papa ziet jouw kind?

Is er plek voor emoties in jouw ouderrol?

Versie 1- Congruent

Als je kind ziet dat je verdrietig bent (geweest) is het belangrijk om congruent te zijn. Daarmee bedoel ik dat wat je zegt en wat je voelt overeenkomen. Zeg je: “Er is niets.”, zoals in het 1^evoorbeeld, dan kan je kind in de war raken. Het ziet het één, maar hoort het ander. Je kind krijgt de boodschap dat het goed gaat, maar voelt (en ziet) dat niet zo.

De signalen die je kind krijgt, zijn verwarrend. Vooral jongere kinderen die nog bezig zijn om emoties te leren herkennen, kunnen dan problemen krijgen met het ‘lezen’ van emoties bij zichzelf en anderen. Daarnaast is het belangrijk je bewust te zijn van het voorbeeld dat je wil geven aan je kinderen. Zoals je weet; ‘goed voorbeeld doet volgen’.

Versie 2 – Samen

Samen. Een belangrijk woord in perioden van verlies en rouw. De relatie tussen ouder en kind kan juist op dit soort moeilijke momenten sterker worden. Door samen te huilen over wat niet meer is en nooit meer zal zijn, te lachen om herinneringen die voor altijd zullen blijven en te knuffelen omdat jullie wat er ook gebeurt van elkaar houden. Als je zelf open bent en je emoties (gedoseerd) deelt met je kind, lever je een belangrijke bijdrage in diens emotionele ontwikkeling. Je buigt de ingrijpende gebeurtenis om naar een kans om samen te leren over emoties, verandering, afscheid en nog veel meer. Nodig je kind uit om te vertellen wat het voelt/ervaart. De voorbeeldvragen uit het “Sloompje Slak, het gebroken huis” werkboek kunnen helpen om er samen over in gesprek te gaan.

Versie 3 – Verbloemen

Naast zijn eigen emoties, kan je kind ook opmerken hoe jij je voelt.

Ook als je de sporen ervan probeert te verdoezelen/verbergen. Als je gewend bent om te zorgen voor anderen, een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt, kan het extra lastig zijn om je emoties te tonen in het bijzijn van je kind. Het kan voelen als falen, of als ‘belasten’ van je kind.  Toch is het belangrijk een middenweg te vinden.

Weet dat emoties niet te plannen zijn, een huilbui kan je ineens overvallen. Als het komt, komt het. Emoties horen bij het leven. Soms heb je geen grip, geen controle over hoe dingen lopen. Vertrouw erop dat jij/jullie er mee om kunnen gaan, het aan kunnen. Samen. Sterk zijn door kwetsbaarheid te tonen. Daarmee leer je je kind een belangrijke levensles.

Versie 4 – Mama/Papa huilt nooit

Geen enkele traan, geen waterige ogen of trillende lip gedurende de scheidingsprocedure? Je kind zou bijna kunnen denken dat het je niet boeit, dat je het niet erg vindt dat jullie thuis in tweeën is gebroken. Wanneer ouders gaan scheiden realiseren kinderen zich vaak dat ouders keuzes maken die (ogenschijnlijk) niet zozeer in eerste instantie in het belang van de kinderen zijn. Dat ouders ook keuzes maken waarbij ze hun eigen belangen/geluk vooropstellen. Dat ze zichzelf belangrijker vinden dan hun kind. Als je kind het belangrijkst is, zou je immers bij elkaar blijven, toch? (Let wel; dit is vanuit kindperspectief bekeken. Voor hen horen ouders immers voor altijd samen.) Met dit gegeven in je achterhoofd, wil ik je erop wijzen dat het in periode van scheiding extra belangrijk is om je kind (passend bij de leeftijd) deelgenoot te maken van je proces. Het tonen van je emoties, het uiten van je gedachten over de scheiding kan je kind helpen om de gebeurtenis te verwerken.

Emoties borrelen

Vaak voelen kinderen aan dat er emoties borrelen onder de oppervlakte. Ook al zeg je het niet, laat je het niet blijken en ben je er zelf wellicht van overtuigd dat het goed met je gaat, kinderen voelen ons haarfijn aan. De band tussen ouder en kind is zo sterk dat ze opmerken hoe het met ons gaat. Ze hebben het bewustzijn en de woorden echter vaak nog niet om dit te kunnen plaatsen, begrijpen en/of herleiden naar het emotioneel proces van hun ouders. Wees hier alert op en neemt verantwoordelijkheid voor je eigen proces.

Je bent een voorbeeld voor je kind. Als jij nooit huilt kan je kind het idee krijgen dat dat zo hoort. Dat het niet goed is om je emoties te laten zien, te delen met anderen. Misschien kiest het er dan voor om te huilen als het alleen is, bijvoorbeeld in bed ’s avonds. Laat je kind weten dat huilen normaal is. Benoem evt. dat jij het zelf lastig vindt om dit te doen bij anderen, maar dat het wel goed is.

Nog enkele tips:

• Zorg dat je zelf een volwassen sparringpartner hebt die je helpt met jouw rouwproces. Een vriend, vriendin, familielid of professional.
• Vertel je kind bij wie jij steun vindt. Een passende voorbeeldvraag uit het werkboek:

‘Mama/papa, vertel met wie jij wil praten als je je verdrietig, boos of bang voelt.’

Zo laat je je kind weten dat het niet je enige steunbron is. Dat hij/zij dus niet voor je hoeft te zorgen.

• Je kind is kind, geen volwassen gesprekspartner. Waak voor verschuiving van de ouderrol naar ‘beste vriend’-rol. Jíj bent de ouder. Jij hebt de leiding. Neem leiding op zorgende wijze.
• Gebruik de opdrachten en voorbeeldvragen uit het Sloompje Slak, het gebroken huis werkboek om (op papier) in gesprek te zijn, ervaringen en emoties te delen.
• Breng tijd samen door. Zo ontstaan er wellicht spontane momenten om met elkaar te praten over je ervaringen en gevoelens.
• Ga samen een stukje wandelen of fietsen, dan hoef je elkaar niet aan te kijken en kan uiten ook makkelijker zijn. Een potje voetballen kan natuurlijk ook.
• Maak er iets normaals van; leer je kind dat dit bij het leven hoort. Er komen (helaas) nog tal van ingrijpende gebeurtenissen die gepaard gaan met emoties.

Ja, maar…..

“Ik wil het niet te beladen of zwaar maken.”

Het is al zwaar. De scheiding is een verlieservaring, misschien wel de eerste in het leven van je kind.

Je maakt het juist lichter of draagbaar door er over te praten, tekenen en knuffelen. Soms 2 minuten, soms een half uur. Je hoeft het niet uit te diepen tot in detail, maar creëer tijd en ruimte om erbij stil te staan. Het Sloompje Slak, het gebroken huis boek en werkboek helpen je om het op een speelse manier te kunnen doen.

 “Ik wil mijn kind niet belasten.”

Ondervang dit door een volwassen gesprekspartner voor jezelf en/of een andere manier om je emoties te verwerken. Schrijven, schilderen, sporten, wandelen. Het kan van alles zijn, maar zorg voor jezelf en je eigen emotionele proces zodat je beter kunt filteren wat passend is om met je kind te delen. Het zorgt ervoor dat de scherpe randjes er af zijn.

*overal waar mama staat, kun je uiteraard ook papa lezen/invullen.

Dus…..

Stap 1:

Realiseer je dat je zelf ook een rouwproces doormaakt.

Stap 2:

Kijk welk voorbeeld je nu geeft aan je kind. Hoe ga je nú om met je emoties in het bijzijn van je kind?

Stap 3:

Bewust (gescheiden) ouderschap.

Sta stil bij je rol als ouder en de invloed die jouw houding en handelen heeft op je kind.

Bewust opvoeden betekent dat je bewust keuzes maakt in hoe je als ouder met je kind wil omgaan.

Welk voorbeeld wil je zijn voor je kind?

‘Omdat je het niet alleen hoeft te doen’

Warme groet,

Claudia Hass

Auteur van Sloompje Slak, het gebroken huis