Hoe kinderen in scheiding zich aanpassen om ouders gelukkig te maken

Anne Marie Baud, mediator in Haarlem en omgeving vertelt over waar ouders én kinderen tegen aan kunnen lopen tijdens en na een scheiding, ook geeft ze tips.

Waarom gaat papa niet mee uit eten?

Een voorbeeld uit de praktijk illustreert dat het ook over minder heftige onderwerpen voor ouders soms heel lastig kan zijn. Zo stelde bijvoorbeeld de negenjarige Marsha aan haar moeder de vraag waarom papa niet bij de Koningsdag viering zou zijn. Het was bij dit gezin een vaste traditie om op die dag met de familie uit eten te gaan. Mama vond zelf ook dat papa er gewoon bij moest zijn, en had het er moeilijk mee dat papa het niet kon opbrengen. Door de vraag van haar dochter sloeg mama op slot en flapte eruit: ‘dat moet je maar aan hem vragen, ik vind het stom’. Zij gaat naar papa en krijgt daar als antwoord dat mama niet meer bepaalt wat hij wel of niet moet doen. 

Hoe kinderen zich aanpassen om papa of mama gelukkig te maken

Kinderen kunnen op verschillende manieren reageren op zo’n situatie. Ze vragen er niet meer naar, want ze zien dat papa en mama er ongelukkig van worden. Ze gaan steeds minder zeggen, vragen of delen en trekken zich terug.

Andere kinderen kunnen wenselijk gedrag gaan vertonen, en bijvoorbeeld tegen mama zeggen dat ze het wel prettig vinden dat papa er niet bij is. Zo hopen ze mama blij te maken, maar zeggen ze niet meer wat ze zelf vinden of voelen.

Nog weer andere kinderen gaan juist onbewust ‘uitspelen’, de verschillen benadrukken. Duidelijk is dat alle opties voor de kinderen niet goed zijn.

10 tips voor ouders

Ook bij de ouders onderling leidt dit vaak tot problemen. Zij krijgen verschillende boodschappen van hun kinderen, en als ze elkaar spreken over de kinderen, krijgen ze daar dan weer ruzie over. Hoe kun je als ouder voorkomen of verminderen dat dit soort dingen gebeuren? Een paar tips op een rijtje:

1. Als je kind je een vraag stelt waardoor je geraakt wordt, probeer je dat te realiseren en te voorkomen dat je primair reageert op de pijn. Stel bijvoorbeeld eerst een vraag aan je kind (vind je dat moeilijk? Of wat zou jij het liefste hebben?). Een vraag maakt dat je kind zich gehoord voelt, en je koopt wat tijd voor jezelf.
2. Vervolgens kun je je kind uitleggen dat het door de scheiding soms moeilijk is voor papa en mama om geen ruzie met elkaar te maken. En dat het soms helpt om elkaar wat minder te zien.
3. Wees niet al te bang om je eigen verdriet te laten zien, maar probeer het bij jezelf te houden en niet te projecteren op de andere ouder, waar je kind ten slotte ook van houdt.
4. Probeer waar mogelijk de boodschap over te dragen dat jullie het wel moeilijk met elkaar hebben, maar niet met je kinderen.
5. En – deze is moeilijk, maar cruciaal – probeer niet al te letterlijk te nemen wat je kind zegt. Ik bedoel dat zo: probeer te achterhalen wat het kind echt voelt, in plaats van wat het feitelijk zegt. Het kan zijn dat het kind iets anders zegt dat het bedoelt, omdat het ofwel denkt dat jij daar gelukkig van wordt, ofwel onbewust aan het uitspelen is. Voorbeeld: Zo kan Marsha uit het voorbeeld hierboven tegen mama zeggen dat ze het wel rustig vindt dat papa er niet bij zal zijn, omdat ze denkt dat ze mama daarmee geruststelt. Een antwoord van mama zou kunnen zijn: wat lief dat je aan mij denkt; wat zou je voor jezelf het allerliefste willen? 
6. Voorkom dat je uit schuldgevoel, of vanuit de allerbeste wil om het voor je kind goed te doen, probeert aan alle wensen of verlangens van je kind tegemoet te komen. Je kunt er ruzie over krijgen met je partner, omdat het kind tegenstrijdige wensen kan formuleren. En bovendien kan het best zijn dat wat het kind graag wil, niet persé het beste voor hem of haar is. Voorbeeld: Als Marsha tegen papa zegt dat ze graag wil dat hij komt op Koningsdag, denkend dat dat hem blij zal maken, dan lopen haar ouders het risico dat ze ruzie krijgen over de verschillende boodschappen. Het gaat er dan niet om te bepalen wat Marsha nou precies gezegd heeft, maar om samen te concluderen dat ze verschillende boodschappen uitzendt. En dat het dus belangrijk is om bij haar door te vragen hoe het werkelijk met haar zelf gaat. 
7. Geef je kind de gelegenheid om z’n zegje te doen, maar wees heel duidelijk dat de beslissing uiteindelijk bij jullie als ouders ligt.
8. Aan jou en je ex de ongelofelijk moeilijke taak om je niet te laten uitspelen. Jullie blijven de baas en aan jullie de taak om samen te bepalen wat goed is voor je kind. Voorbeeld: Janna zegt tegen mama dat ze op honkbal wil, bij de club bij papa om de hoek en dat papa het goed vindt. Idealiter belt mama naar papa voor overleg, en kunnen ze samen besluiten wat het beste voor Janna is. 
9. Maak goed onderscheid tussen zaken die iedere ouder in zijn eigen huishouding bepaalt voor de kinderen, en zaken die jullie als ouders samen voor je kinderen beslissen. Voorbeeld: bij papa wassen de kinderen gezamenlijk af, bij mama moeten ze om de beurt de tafel afruimen. Maar hoeveel zakgeld de kinderen krijgen, bepalen papa en mama samen. 
10. Hoe beter jullie lijnen trekken, hoe duidelijker voor de kinderen. Zij kunnen verschillen tussen twee huizen en twee opvoedingen prima aan, maar onenigheid tussen twee mensen waar ze van houden, breekt ze op. Voorbeeld: Jort mag bij papa veel langer gamen dan bij mama. Eerst protesteerde Jort bij mama en zei dat het bij papa wel mocht. Toen kregen papa en mama daar ruzie over waar hij bij was. Dat vindt hij nóg erger dan niet mogen gamen, dus zegt hij er niets meer over, maar vertrekt naar zijn vrienden om te gamen. Bij Jonas gaat het anders: zijn ouders hebben overlegd: bij papa heeft hij een vaste tijd dat hij mag gamen, en mama heeft een andere regel: voor ieder uur dat hij achter de computer zit, speelt hij met mama een bordspelletje. Dat vond hij eerst vreselijk stom, maar nu het gewend is, vindt hij het stiekem wel gezellig.

Meer weten over de persoonlijke scheidingsmediation bij Resolve Visie? Ook voor kinderen bij de scheiding is er extra aandacht door de mogelijkheid van een kindgesprek. Samen met ouders bespreken we hoe je als ouders goed verder gaat én maken we samen passende afspraken in een ouderschapsplan.