Wat is parallel ouderschap?

“Ik ben zo moe, ik kan niet meer. Ik weet werkelijk niet meer wat ik moet doen.” Zo begint Marijke haar verhaal. Zij is al een aantal jaren gescheiden en in het begin ging het best goed. Onderling hadden ze wel veel ruzie. Ze gingen immers niet voor niets uit elkaar. Maar als het over de kinderen ging, stonden ze altijd op één lijn. Het ouderschapsplan was zo gemaakt. De praktijk bleek echter weerbarstig.

De ruzies en irritaties bleven bestaan. “Het lijkt wel alsof na een scheiding de ergernissen over elkaar nog meer binnenkomen dan voorheen”, vertelt ze. “En de ruzies over de kinderen had ik nooit verwacht. Het voelt alsof de grond onder mijn voeten is verdwenen. Ik heb er helemaal geen grip meer op. Ik zie dat het niet goed gaat met de kinderen. Mijn dochter wil eigenlijk niet meer naar hem toe. Maar ik krijg hem niet op andere gedachten. Hij is zo…..”, ze zucht en valt stil.

Marijke is niet de enige ouder die teleurgesteld is over het ouderschap na de scheiding. Net als zij voelen veel ouders lichamelijke spanning alleen al bij de gedachte aan onderling contact. Het is niet abnormaal of ongewoon dat ouders zich mislukt voelen als ze vastlopen na de scheiding. Hoogconflictscheidingen treffen vandaag de dag veel kinderen, ouders en ook grootouders tot in het diepst van hun zijn. Bijna dagelijks horen we in de media een verhaal hoe fout het kan gaan als een conflict op de spits wordt gedreven. Het resultaat is dat ouders en kinderen zich gefrustreerd en verlaten voelen.

Vormen van ouderschap

Na een scheiding kunnen ouders de zorg voor de kinderen op verschillende manieren regelen. Marijke en Tom hebben voor de kinderen een omgangsregeling afgesproken. De kinderen zijn voornamelijk bij haar en om het weekend en één dag in de week bij hun vader.

Een andere mogelijkheid is het co-ouderschap waarbij de zorg bijna fiftyfifty is verdeeld. Bij deze vormen van ouderschap is er vanzelfsprekend veel overleg nodig tussen de ouders. “We praten nu meer met elkaar dan tijdens onze relatie” hoor ik ouders vaak zeggen na het coachtraject om tot een goed co-ouderschap te komen. Daar loopt het bij Marijke en Tom spaak: “Het lijkt wel alsof hij mij gewoon niet wíl begrijpen. Hij komt onze afspraken nooit na. Het moet altijd net even anders gaan”, zegt Marijke boos.

Als onderling overleg niet gaat, is parallel ouderschap, ook wel solo-ouderschap genoemd, een mogelijke oplossing. Oftewel coöperatief ouderschap tegenover parallel ouderschap.

Parallel-solo-ouderschap

Kenmerkend voor het parallel ouderschap is dat de beide huishoudens geheel los van elkaar bestaan. De emotionele betrokkenheid tussen de ouders is klein. Er is minimaal contact en alleen over het hoogstnoodzakelijke wordt gecommuniceerd. Er zijn strakke, gedetailleerde en duidelijk omlijnde afspraken met weinig flexibiliteit. Iedere ouder voert de eigen regie over zijn of haar ouderrol. Als de twee leggers van een turnbrug. Ze raken elkaar niet, maar bieden wel beiden steun aan de turnster.

Het is niet het meest ideale scenario. Toch biedt het een oplossing voor een anders uitzichtloze situatie.

Voor wie?

Parallel ouderschap biedt een uitkomst voor ouders waarbij de conflicten blijven aanhouden na de scheiding. Zoals bij Marijke en Tom. Hun ruzies blijven bestaan en lijken almaar erger te worden. Ondanks alle adviezen waarmee zij om hun oren zijn geslagen. Adviezen over hoe ze met hun scheiding om horen te gaan, over hoe ze samen ouders kunnen blijven en hoe ze moeten overleggen ‘in het belang’ van hun kinderen. Net als veel andere ouders na een scheiding hebben ook Marijke en Tom al heel wat hulpverleners horen vertellen dat ze de kinderen op de eerste plaats moeten zetten, tijdens alle verschillende hulptrajecten die ze inmiddels – samen – hebben moeten doorlopen.

Hoe moeilijk is het om je emoties onder controle te houden en te doen wat ‘hoort’ als je keer op keer geraakt wordt. Als de wond, die de scheiding heeft achtergelaten, niet kan helen. Omdat het verplichte onderlinge contact werkt als het peuteren aan de korst van een etterende wond. Zelfs jaren later is die wond dan nog open en pijnlijk.

Als ouder ben je er op een gegeven moment klaar mee. Je bent moegestreden en voelt je machteloos, boos en gefrustreerd. Wat je ook probeert, de situatie blijft uitzichtloos. Het conflict is te groot.

De kracht van het conflict

Het is belangrijk om te zien dat niet de ouders destructief zijn, maar het conflict. Het conflict is iets dat gebeurt tussen de betrokkenen. Het is een monster dat iedereen in de tang heeft. Het maakt ouders en kinderen stukje bij beetje kapot. Het is dit monster dat de ouders in hun vernietigende rol zuigt en verleidt om dingen te zeggen of te doen die ze anders nooit zouden zeggen of doen.

Uit een onderzoek van Radio Reporter (juni 2020) blijkt dat de hulpprogramma’s die vanuit de overheid worden aangeboden niet het gewenste resultaat hebben. Er zijn zelfs ouders die aangeven dat het door deze trajecten alleen maar erger is geworden. Wat al deze trajecten met elkaar gemeen hebben is dat zij ouders samen aan de slag laten gaan. En in dit ‘samen’ schuilt het probleem. Het zijn niet de ouders zelf die onmogelijk zijn. Als je met iedere ouder afzonderlijk praat zijn het stuk voor stuk hele redelijke en goedwillende mensen. Het zijn de verwachtingen vanuit de maatschappij, de hulpverlening en tenslotte van henzelf die hen vasthoudt in de onmogelijke taak om het monster te bevechten.

Een uitweg

Ik pleit ervoor dat we die ouders, die moegestreden moeten erkennen dat hun monster onoverwinnelijk blijkt te zijn, ontslaan van deze opdracht. Parallel ouderschap biedt deze ouders een uitweg om te stoppen met vechten en vernielen. Het resultaat is dan twee individueel betrokken ouders die de kinderen zo hard nodig hebben. En laten we niet vergeten: die ze zelf ook zo graag willen zijn. Want als ouder kies je er niet bewust voor om te blijven vechten. Geen een ouder is blij met het spoor van vernielingen die achter hem of haar aansleept. Iedere ouder houdt van zijn of haar kind en wil echt het beste voor de kinderen.

Op weg naar parallel ouderschap

Marijke heeft werkelijk alles gegeven om hun conflict op te lossen. Het is desondanks niet gelukt. Het voelt als sjorren aan een dood paard en ze is er doodmoe van geworden. Het is tijd dat ze stopt met de strijd. Dit betekent niet meer opkomen voor haar rechten. Niet meer wijzen op de plichten van de ander. Ook al deed ze dit in het belang van haar kinderen.

Zit jij in zo’n zelfde situatie dan wordt het ook voor jou tijd om de verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen ouderrol en de ander de verantwoordelijkheid te laten voor zijn of haar ouderrol.

De belangrijkste stappen

Tijdens een halfjaar durend coachtraject heb ik Marijke meegenomen in onder andere de volgende stappen. Ik ben ervan overtuigd dat het ook jou verder kan helpen.

Loslaten van verwachtingen

De verwachting het conflict op te kunnen lossen als je maar goed genoeg je best doet houdt je in zijn greep. Dit geldt ook voor het idee dat je de ander kunt veranderen. Dat probeer je wellicht al jaren. Je kunt de ander niet meer veranderen. Je kunt alleen jezelf veranderen. Focus je dus op jezelf en op wat jij kunt doen als ouder (en niet als ex!).

De regie nemen over je eigen ouderschap

Er is geen gezamenlijk ouderschap meer. Jij vult het ouderschap in zoals jij dit wilt. Tegelijkertijd gun je de kinderen twee ouders en hiermee de ander zijn of haar eigen invulling van het ouderschap. Leer communiceren over de kinderen zonder het conflictmonster los te laten.

Verdraag de verschillen

Wat er ook bij de ander gebeurt, jij hebt er geen invloed op. Hoe mooi is het als het tegelijkertijd ook geen invloed meer heeft op jou. Dan ben je werkelijk los van je ex.

Doe het niet alleen. Ik kan dit advies niet genoeg benadrukken. Al jaren word je gevangen door het conflictmonster. Het is nu tijd om een andere koers te gaan varen. Alle bovenstaande stappen gaan niet eenvoudig. Het is heel wijs als je hierbij hulp vraagt aan een professional met ervaring in parallel-ouderschap.

Wat als mijn kind niet meer bij een van de ouders wil zijn?

Kinderen zijn veerkrachtig. Zij kunnen heel goed omgaan met de verschillen tussen hun ouders. Ze verdragen echter geen aanhoudend conflict tussen de ouders waardoor het knel zit. Verstrikt in loyaliteit. Ze worden verscheurd. Soms houdt een kind het niet vol. Uit zelfbehoud gaat een kind dan ‘kiezen’ terwijl het van nature bij beide ouders wil zijn. Soms is dit voor even. Soms is het voor langere tijd. Het geeft het kind de rust die nodig is om zich op zijn of haar eigen leven te focussen, op de eigen ontwikkeling. Onthoud echter dat het nooit een vrije keus is. Het is kiezen tussen twee kwaden.

Als een dergelijke situatie is ontstaan hebben beide ouders hier een verantwoordelijkheid in.

Tips voor de ouder die geen contact meer heeft

Je kind niet meer zien voelt als een amputatie. Het is frustrerend en de tijd voelt als verloren tijd. Je kind groeit op zonder jou. Onthoud dat ook je kind hier niet vrijwillig voor gekozen heeft, maar dat het niet anders kan uit zelfbehoud.

Het mooiste cadeau

“Niet aandringen op contact was het mooiste cadeau dat mijn vader mij heeft gegeven”

Uitspraak van de dochter van Marijke en Tom tijdens het coachtraject voor relatieherstel.

Strijd staken

Het eerste waar je kind onuitgesproken om vraagt is dat je de strijd om goed en fout of gelijk en ongelijk staakt. Juist dit strijden vergroot de kloof tussen jou en je kind. Het geeft een kind enorm veel erkenning als ouders kunnen zien en benoemen waar ze tekort geschoten zijn. Zonder daarvoor een excuus aan te dragen. Je kind heeft op dat moment geen boodschap aan de excuses.

Stap achteruit doen

Het vraagt moed om een stap achteruit te doen, blij te zijn met de kruimels die je krijgt. Alleen dit verlaagt de drempel voor relatieherstel op de lange termijn. Blijf geïnteresseerd door contact te houden met school en door bijvoorbeeld naar ouderavonden te gaan. Ook al wil je kind geen contact met jou, jij blijft betrokken. Stuur een kaartje met een verjaardag, wens succes met een examen zonder te verwachten er iets voor terug te krijgen. Maar let op: sta niet onaangekondigd aan de rand van een voetbalveld. Het zal niet juist geïnterpreteerd worden. Gun je kind de rust waar het om vraagt.

Rouwen

Neem ook je eigen gevoelens serieus. Rouwen om een kind dat verder leeft zonder jou is verschrikkelijk. Het is niet nodig dat jouw leven stil komt te staan. Je kunt verder leven en aandacht blijven geven aan je kind.

Tips voor de ouder die wel contact heeft

Het is heel begrijpelijk dat je je kind wilt beschermen voor alle vervelende dingen die je hoort van wat zich bij de ander afspeelt. Maar onthoudt dat kinderen – wat er ook gebeurt – van nature contact willen met beide ouders. Als enige opvoeder ben je een belangrijk rolmodel en het kind zal jouw voorbeeld volgen. Een beleefde en vriendelijke opstelling naar de andere ouder verlaagt de drempel om te zijner tijd het contact met de andere ouder op gang te brengen.

Laat andere ouder, ouder zijn

Het vergt moed om niet te kiezen voor de makkelijke weg maar te zoeken naar een oplossing waarbij beide ouders in beeld blijven. Jij dient de andere ouder bestaansrecht te blijven geven in het leven van je kind. Blijf praten over “jouw vader” of “jouw moeder”. Blijf de andere ouder informeren over belangrijke gebeurtenissen in het leven van jullie kind. En geef kaartjes, berichtjes en dergelijke van de andere ouder door.

Ophouden met strijden

Marijke: “Het was best lastig om op te houden met te strijden voor mijn eigen gelijk. Dankzij het intensieve coachtraject, waarbij Renata mij steeds zachtjes maar dwingend in de juiste richting duwde, gaat mijn dochter af en toe weer wat met haar vader doen. De communicatie tussen Tom en mij is minimaal, maar de conflicten zijn verdwenen. We vullen ieder onze eigen rol in en bemoeien ons niet meer met elkaar. Er is enorm veel rust gekomen bij ons allemaal.”

Ben je zelf ook moe van alle conflicten tussen jou en je ex? Wil je weten of parallel ouderschap iets voor jou is? Neem gerust even contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken.

Renata Vermeulen

Scheidingscoach en auteur van het boek: In 10 stappen klaar met je ex

info@1door.nl

06-41177954

Lees ook de andere blogs van Renata.