Mijn ouders zijn in mijn studententijd gescheiden. Als ik terugdenk aan die tijd, herinner ik me voornamelijk flarden. Herinneringen gaan vooral terug naar verdriet en grote veranderingen die volgden. Het gevoel dat daarbij achteraf overheerst, is dat mijn ouders het goed deden. Waarom? Omdat ik als kind weinig meekreeg van procedures rondom het ontvlechten van jaren huwelijk en gedeeld gezinsleven, en bijvoorbeeld omdat ik me bij beide ouders welkom voelde. Was dit dan een geslaagde of ‘goede scheiding’? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden.
Inhoud blog
Ouderschap na scheiding: over coöperatief en parallel ouderschap
Een snelle search in Google (mei 2020) met ‘goed scheiden’ levert maar liefst 17,9 miljoen resultaten op. Dat betekent dat er heel veel over geschreven en gedacht wordt. Dit geldt ook voor wetenschappelijke publicaties. Twee kernpunten springen eruit:
1. Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis voor alle betrokkenen.
Onderzoek bevestigt dat een scheiding een risicofactor is voor het ontstaan van emotionele en gedragsproblemen en de ontwikkeling van kinderen.
2. De manier waarop de ouders het ouderschap na de scheiding vormgeven, is een heel bepalende factor in hoe het met de kinderen gaat.
Op basis van onderzoek weten we dat ouderlijk conflict negatieve gevolgen heeft voor de kinderen, terwijl een goede band met beide ouders juist positief uitwerkt.
Coöperatief en parallel ouderschap
Betekent dit dat goede samenwerking tussen ouders de enige weg is? Niet noodzakelijk. Psychologe JoAnne Pedro-Carroll beschrijft twee goede manieren om ouderschap na scheiding vorm te geven: coöperatief ouderschap en parallel ouderschap.
Coöperatief ouderschap
Bij coöperatief ouderschap is er inderdaad sprake van weinig conflict tussen ouders, werken ouders goed samen en zijn zij respectvol naar elkaar. Ouders communiceren direct met elkaar over de behoeften van de kinderen en zijn flexibel over afspraken rondom de omgang.
Dergelijke samenwerking, een respectvolle houding en beperkt conflict, toonden mijn ouders ons tijdens hun scheiding. Dit komt het meest in de buurt van het traditionele beeld van de ‘goede scheiding’ en wordt verondersteld de meest optimale kansen te bieden aan kinderen. Maar het lukt niet altijd (direct) om na de scheiding goed samen te werken of ruzie te voorkomen in het bijzijn van de kinderen. Dan kan parallel ouderschap een goed alternatief zijn.
Parallel ouderschap
Bij parallel ouderschap geven ouders ieder hun eigen gezinsleven en ouderschap met de kinderen vorm. Afspraken over de omgang worden strikt nageleefd en contact tussen de ouders wordt vermeden. Communicatie loopt bijvoorbeeld via een heen-en-weer-schriftje. Belangrijke beslissingen over de kinderen worden genomen via een derde partij of een formele overeenkomst.
JoAnne Pedro-Carroll geeft in haar boek ‘Kinderen op de eerste plaats’ tips en voorbeelden voor het vormgeven van (coöperatief en parallel) ouderschap na scheiding. Haar gedachtengoed is verwerkt in de training ScheidingsATLAS, inclusief een toelichting en tips bij coöperatief en parallel ouderschap. De training is online gratis te volgen.
Niet één antwoord
Coöperatief en parallel ouderschap zijn twee uiterste manieren om ouderschap na scheiding op een goede manier vorm te geven: alle (meng)varianten daartussen zijn denkbaar.
Zo kan parallel ouderschap voor ouders direct na de scheiding rust en duidelijkheid scheppen, terwijl na verloop van tijd meer ruimte is voor samenwerking en een meer coöperatieve vorm van co-ouderschap ontstaat.
Andersom kan ook, dat ouders na de scheiding in eerste instantie coöperatief ouderschap vormgeven, maar dat er dan iets verandert waardoor strijd ontstaat en opgeschoven wordt naar meer parallel ouderschap.
Zodoende is er niet één antwoord: het gaat om wat in ieders situatie het beste past.
Mariska Klein Velderman
Tien Verheijen - 11 jun 2020
Soms wenst een ouder op geen enkele manier te communiceren met de andere ouder. Niet via een schriftje , niet via mail, whatsapp etc. Dan is parallel ouderschap ook niet mogelijk. Triest.
Joris van Sprundel - 21 jan 2021
Het kan ook dat de andere ouder het dan zo verziekt heeft tegenover die ouder.
Mariska Klein Velderman - 2 jul 2020
Dit animatiefilmpje uit ScheidingsATLAS geeft een eenvoudige toelichting over coöperatief versus parallel ouderschap (het ouderschapscontinuüm, ScheidingsATLAS © TNO, 2017): https://youtu.be/RNDr4KnrmvU
Denise - 4 mrt 2021
Er zou ingezet moeten worden op inter ouderschap als dwang en een sanctie opgeleggen tegen niet welwillende ouders. Niet welwillende ouders zitten vaak met onverwerkte emoties war frustratie met zich meebrengt. Het kind word daarmee belast en ingezet om de andere ouder te belasten. Hierdoor wordt de situatie uit balans gehaald en dat is zo oneerlijk tegenover de welwillende ouders. Welwillende moeten veel incasseren en de lasten opvangen in gedragingingen van het kind. Hier word niets tegen gedaan. Weleens gehoord van de educatieve maatregel?
Eline - 4 mrt 2021
Hi Denise, ik volg je idee, maar ik denk dat het minder zwartwit is in de praktijk. Want wie bepaalt wie welwillend is? Als ik mijn eigen blogs hier teruglees, zie ik ook dingen die ik destijds anders aan had kunnen pakken. Feit is dat je bij een scheiding met kinderen al snel denkt dat jouw zienswijze de enige juiste is, en doordat de communicatie met de ex vaak niet vlotjes verloopt, kan dat idee versterkt worden. En ja, er zijn ook veel voorbeelden waarbij het heel duidelijk is wie er wel of niet mee wil werken. Maar denk je dat een sanctie daar verandering in zou kunnen brengen? Een vader of moeder die geen interesse toont in zijn/haar kinderen, zou die dan ineens wel belangstellend worden?
Denise - 4 mrt 2021
Hoi Eline, Ja ik denk wel dat als alles al ingezet is dat het in de praktijk wel kan werken en waarom? Vaak zie je sociaal wenselijk gedrag bij niet welwillende ouders als er iemand meekijkt. Zodra instanties verdwijnen begint de ellende opnieuw. Met een sanctie en daarboven een hulpverlener is er rust. Door vervolgens in te zetten op de communicatie(relatietherapie) met ouders kan het conflict ontdooien. Ouders moeten leren sorry tegen elkaar te zeggen en zich vervolgens kwetsbaar op stellen en elkaar in vertrouwen gaan nemen... Dat heeft tijd nodig. Uiteindelijk zal dit het kind alleen maar ten goede komen. Wat er nu gebeurt is dat er word gekozen voor coöperatief of parallel, terwijl dat stukje communicatie niet verholpen is. Dat word als het ware dan maar de achtergrond geschoven, omdat geen hulpverlener hier raad mee weet. In het ergste geval word het kind uit de situatie gehaald. Daar doe je geen van de partijen goed aan.
nikkie - 4 mrt 2021
Denise ik vraag me af hoe jij een sanctie dan in de praktijk ziet? Ten eerste een sanctie waarop? Als een ouder niet wenst te communiceren? Men kan alleen een sanctie opleggen als eerst duidelijk omschreven is wat het "strafbare" feit is. Ten tweede wat voor sanctie.....een geldboete? Hoe ga je die dan innen? Of een ander soort sanctie? Dan de hulpverlening die jij schetst is naar mijn idee een utopie. Men kan niet de ander verplicht leren sorry te gaan zeggen en verplicht leren zich kwetsbaar open te stellen voor de ander. Ik denk dat je voorbij gaat aan het feit dat iedere persoon zijn eigen levenspad volgt met ieder zijn eigen rugzak en copingsmechanismen en overlevingsstrategieen. In ieder zijn eigen tempo, dat kun je niet afdwingen.
Denise - 5 mrt 2021
Hoi Nikki, Uiteindelijk gaat het niet om de ouders maar wel om het kind die tussen de ouders in zit, waarvan de oorzaak tussen hen (ouders) nog altijd niet opgelost is. In mijn opinie is er dan gedegen onderzoek gedaan. En elke situatie is natuurlijk anders dus als het kind terecht uit huis is geplaatst dan vertrouw ik daar op. In sommige sommige situaties is het niet nodig. Het gedrag van de ouders is het gevolg van de oorzaak. Ik heb het hier dan alleen nog maar over ouders die "allebei" gezamenlijk willen opvoeden en zich er maar niet overheen kunnen zetten. Uiteindelijk zijn er alleen maar verliezers
nikkie - 5 mrt 2021
Denise dit is natuurlijk geen antwoord op mijn vraag maar ik had je link al opgeslagen dus ik ga dat eerst maar eens lezen. Aan Nieuwe Stap waarom is de link weggehaald?
Nieuwe Stap - 8 mrt 2021
Hoi Nikkie, In de reacties willen we geen commerciele uitingen. Vandaag dat daar geen links in staan.