Echtscheiding en hechting bij baby’s en peuters

Een scheiding leidt eigenlijk altijd tot een crisis, zeker als je kinderen hebt. Je leven staat op z’n kop. Je moet het verlies van je relatie en het gezin verwerken en tegelijkertijd een nieuwe verhouding vinden tot je ex-partner, omdat jullie nou eenmaal samen ouders zijn. Met een baby is de uitdaging nog groter.

Hechting

Als je het over baby’s en scheiding hebt, kom je al gauw uit op het onderwerp ‘hechting’. Wat is hechting nou precies en waarom is dat zo belangrijk? 

In de eerste jaren van een kinderleven hecht een kind zich aan zijn ouders of verzorgers*. Een klein kind is volledig van hen afhankelijk. Hij kan nog niet zeggen wat hij wil of wat eraan scheelt. Een baby kan alleen met non-verbale signalen laten weten dat hij iets nodig heeft; huilen, slecht slapen of slecht eten, weigeren om opgepakt te worden of zich juist vastklampen. Die signalen leer je begrijpen als je voor de baby zorgt. Hoe meer je voor je kindje zorgt, des te beter weet je wat baby nodig heeft.

Als een baby voelt dat er door een stabiel persoon goed op haar behoeften wordt gereageerd, groeit haar vertrouwen en voelt ze zich veilig. Dit is een veilige hechting. Kinderen die veilig gehecht zijn, hebben een grotere kans om zich te ontwikkelen zich tot evenwichtige volwassenen met een positief zelfbeeld.

Echtscheiding

Het proces van hechting verloopt anders bij de vader dan bij de moeder. Een scheiding met een baby kan dat pijnlijk duidelijk maken.

Moeders zijn fysiek verbonden met hun baby’s, door de zwangerschap, het baren en vaak ook borstvoeding. Ze hebben als het ware een voorsprong. De hechting van baby’s aan hun moeder gaat meestal vanzelf, sneller, soepeler. 

Vaders hebben die directe fysieke connectie niet. De hechting aan de vader bouwt zich meer in de eerste levensjaren op. De aanwezigheid en zorg van de vader zorgt ervoor dat een kindje zich aan hem hecht. 

Kwetsbare fases

Wat gebeurt er als je in deze periode uit elkaar gaat? 

Meestal blijft een baby of dreumes bij de moeder wonen. Vaders kunnen daardoor onzeker worden, bang om hun kindje kwijt te raken. Ze voelen dat de moeder een voorsprong heeft, dat hun band sterk is. Als ze dan ook nog ergens anders gaan wonen, gaan ze zich zorgen maken dat zij die band met hun kind niet meer op kunnen bouwen. Meer lezen over vaders

Bij moeders ontstaat stress, als ze in het eerste levensjaar hun baby versneld los moeten laten. Meestal is het helemaal niet de bedoeling om de baby weg te houden van de vader, maar het gaat voor hun allemaal te snel. Moeders zouden willen dat de tijd zonder baby langzaam opgebouwd wordt. Het vertrouwen moet groeien dat baby het aankan en dat de vader de signalen van baby begrijpt en daar adequaat op reageert. Meer lezen over moeders

Voor moeders gaat het te snel, voor vaders gaat het niet snel genoeg. Dit is vaak de kern van het conflict over de omgangsregeling voor een baby.

Gevolgen scheiding voor het jonge kind

Baby’s hebben last van conflict en stress. Ze nemen de energie of de stemming die er in de ruimte of bij een persoon hangt over. Ze voelen het als het ware direct, ongefilterd. Ze kunnen nog niet zeggen wat ze voelen/willen, maar reageren non-verbaal (niet met woorden). Moeders zijn vaak gevoeliger voor de non-verbale signalen. Als die dan niet door vaders opgepikt worden, is dat weer voer voor meningsverschillen. 

Moeders voelen zich schuldig over hun eigen stress. Vaders verwijten moeders dat ze overgevoelig en overbezorgd zijn.

Omgangsregeling baby’s en peuters

Wat kun je doen als je uit elkaar gaat wanneer je een heel klein kindje hebt?

Maak zo snel mogelijk duidelijke afspraken met elkaar. Zo nodig eerst over de voorlopige situatie (als je nog niet weet waar je gaat wonen, bijvoorbeeld). Later, als je je nieuwe leven praktisch hebt ingericht, kun je definitieve afspraken vastleggen. 

Als je te lang wacht, bestaat het gevaar dat je vaste standpunten gaat innemen. Het wordt dan moeilijk om de situatie met een frisse afstand te bekijken en je flexibel op te stellen. De kans op ruzies waarin kwetsende dingen gezegd of dreigementen geuit worden, wordt groter.

En alles wat er niet goed gaat tijdens het scheidingsproces, moet je later weer recht zien te trekken. 

Baby’s ontwikkelen zich heel snel en hun behoeften veranderen dus ook heel snel. Vandaar dat het wijs is om afspraken te maken voor korte periodes in de nabije toekomst waarin de zorg voor de uitwonende ouder wordt opgebouwd. Lees hier over de opbouw

Leg je afspraken vast in een ouderschapsplan. Laat je begeleiden door iemand die verstand heeft van baby’s. Lees hier over het ouderschapsplan

* De opvattingen verschillen over de leeftijd waarin kinderen zich gezond kunnen hechten. Sommigen zeggen de eerste 3 jaar, sommigen de eerste 8 jaar.

Voor advies en begeleiding: 

Marianne Laarakker

www. scheidenmetbaby.nl