Gaslighting en narcisme. Hoe ga je daar het beste mee om?

Een narcist maakt gebruik van manipulatietechnieken. Een ervan is gaslighting, een vorm van mentaal misbruik.

Het doel is om je te laten voelen dat alles wat jij denkt of doet onbelangrijk is. Niet waar, gelogen. De narcist wil macht en controle over jou en gebruikt het ook om zijn verantwoordelijkheden op jou af te schuiven. Dat is narcistisch gedrag.

Gevolgen van gaslighting

Het gevolg van gaslighting is dat je verward raakt. Dat je niet meer weet wie je bent, wat je waarde is, je wereldbeeld. Je gaat steeds meer aan jezelf twijfelen en raakt steeds afhankelijker van de narcist.

Gaslighting vindt niet alleen tijdens de relatie plaats, maar ook er na. Je kunt er ook mee te maken krijgen binnen familie- en vrienden, op je werk etc. Ook is gaslighting niet voorbehouden aan narcisten.

Gaslighting in een relatie

Hieronder vind je een voorbeeld van hoe gaslighting kan plaatsvinden in een relatie. Het hoeft elkaar niet persé zo op te volgen.

Ik spreek voor het gemak over ‘hij’. Narcisme en gaslighting komt echter ook voor onder vrouwen, lees a.u.b. ‘zij’ waar dat voor jou beter uitkomt.

1.Een monoloog

De narcist geeft je geen ruimte om te zeggen wat je vindt of denkt. Hij is alleen aan het woord. Hij weigert te luisteren, zegt dingen als:

‘Daar gaan we weer.’

Jij zegt ook altijd dezelfde dingen.’

2. Omkeren

In het uiterste geval loopt hij weg, zodat hij niet naar je hoeft te luisteren. Je bent het niet waard. Komt het wel tot een (vorm van een) gesprek, dan stelt hij vragen om je aan jezelf te laten twijfelen. Hij keert dingen om

‘Weet je zeker dat het zo gebeurde?’

‘Herinner je je het wel goed?’

‘Klopt dat wel?’

3. Ontkennen 

Totdat het moment komt waarop hij zegt dat het helemaal niet klopt.

‘Dat heb ik niet gezegd.’

‘Dat heb je gedroomd.’ Je verzint dit.’

4. Op je wonden drukken

Hij gaat een stap verder als blijkt dat jij niet of nauwelijks gaat twijfelen, zelfverzekerd blijft. Dan gaat hij op je gevoel inspelen. Om je pijn te doen, om je boos te maken.

‘Jij bent altijd zo gevoelig.’

‘Je bent gek. Je moet je laten nakijken.’

‘Je reageert altijd zo overtrokken.’

5. Doel bereikt

Als je dan boos wordt, kan hij achteroverleunen. Hij heeft zijn doel bereikt. Jij bent van slag, weer een stap verder van jezelf verwijderd. Weer een stap meer in zijn macht.

Wat kan je doen aan gaslighting?

Nu ben jij aan de beurt. Je kunt de ander niet veranderen, het gedrag niet veranderen, je kunt er wel anders mee omgaan.

Herken gaslighting

Deze tekenen kun je bij jezelf herkennen als je met gaslighting te maken hebt, je:
– hebt het gevoel gek te zijn, verward, terwijl je altijd zelfverzekerd was, relaxed.
– verontschuldigt je steeds.
– blijft aan jezelf twijfelen.
– maakt steeds excuses voor het gedrag van je partner.
– vraagt je af of je wel goed genoeg bent voor je partner.

Herken je dit, dan heb je baat bij de volgende stappen:

1. Weet jouw waarheid

Leer jezelf (weer) kennen, bouw je zelfbeeld op. Weet wie je bent, waar je voor staat, wat je voelt, wilt, niet wilt. Dat geeft zelfvertrouwen. Jij weet jouw waarheid.

2. Zorg voor een naslagwerk

Maak aantekeningen van de situaties die je mee maakt met je (ex-partner). Als je gaat twijfelen aan de waarheid, dan kun je deze nalezen. Dit geeft je zekerheid. Stem ook met anderen af voor de juiste perceptie.

3. Verdedig jezelf niet

Laat je niet boos maken. Blijf kalm, zakelijk en laconiek. Jij weet hoe het zit, breng jouw mening met overtuiging en laat het daarbij. Je hoeft je niet te verdedigen, je hoeft de ander niet te overtuigen. En andersom. Agree to disagree. Dat geeft rust.

4. Minder vatbaar voor gaslighting

Op deze manier kom en blijf je dicht bij jezelf en wordt de kans dat je wordt beïnvloed, slachtoffer van gaslighting wordt, steeds kleiner.

Willy Sietsma