Het gevoel van onrecht bij een scheiding

Hoe het gevoel van onrechtvaardigheid kan leiden tot wraak

Op dit moment leven we in een wereld waarin democratische waarden in het geding zijn en waar er op vele fronten een grove schending is van alles wat raakt aan rechtvaardigheid.

Rechtvaardigheid is een breed begrip dat zowel in de ethiek als in het recht een belangrijke rol speelt.  Aristoteles sprak over rechtvaardigheid als een deugd.  Wat wel of juist niet rechtvaardig is wordt in ons dagelijks leven vooral gevoelsmatig vastgesteld. Wij weten, in desbetreffende situaties, veelal haarfijn wat rechtvaardig of onrechtvaardig is. Dit diepere weten is een combinatie van gezond verstand, ervaring en gevoel. Deze gevoelsmatige rechtvaardigheid wordt ingekleurd door de heersende opvatting.

De uitdrukkingen; Wie goed doet wie goed ontmoet; Het recht zal zijn loopt hebben; Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten; Voor wat hoort wat, raken hier allemaal aan.

Rechtvaardigheid

Rechtvaardigheid in het leven van alledag heeft te maken met rechten en plichten, lusten- en lastenverdeling en de afweging tussen voor- en nadelen. Helaas is de realiteit dat de verdeling tussen lusten en lasten zelden op enige vorm van rechtvaardigheid berusten.

Zolang we het onrecht nog buiten de deur kunnen houden zijn we doorgaans goed in staat om ons ervan af te sluiten. We troosten ons met de gedachte dat, hoewel er veel onrecht is in de wereld en het lijkt alsof alles en iedereen van list en bedrog aan elkaar hangt, we er helaas weinig aan kunnen doen. Iets geheel anders wordt het als het onrecht zich onder de vermeende veiligheid van ons eigen dak heeft voltrokken.  Dan is de vijand niet meer buiten ons gezichtsveld. Wanneer blijkt dat ons partner de aanstichter is van het onrecht treedt er een ander dynamiek in werking.

Ten tijde van scheiding kunnen veronderstelde waarden opeens niet meer het vertrouwde houvast bieden.  

Lijnrecht tegenover elkaar

Katinka en Hans staan op dit moment lijnrecht tegenover elkaar.  Drie maanden geleden zijn ze, aanvankelijk in goed overleg, uit elkaar gegaan. Nu blijkt de nieuwe relatie van Katinka al twee jaar op de reservebank te hebben gezeten.  In diezelfde periode zijn Hans en Katinka nog in relatietherapie geweest. Hans voelt zich ontzettend belazerd en wil eerdere financiële en praktische afspraken herzien. Hij vindt dat hij meer recht heeft op het huis, de tijd met kinderen enz. dan Katinka. Hij eigent zich dit recht toe op basis van het gevoel onrechtvaardig door Katinka te zijn behandeld.  Hans heeft het gevoel voor niets te hebben geïnvesteerd in een relatie die dat niet waard bleek te zijn. Hij vindt dat hij dit niet heeft verdiend. Hij is uit op vergelding en laat niet meer los.

Gevoel van onrecht

In het beleefde onrechtvaardigheidsgevoel ligt de kiem voor het destructief recht besloten. Dit kan leiden tot levenslange sancties, kwaadaardig gedrag naar de ‘foute’ ex waarbij alles geoorloofd is.  

Familie en vrienden van Hans steunen hem hierin. Onrechtvaardigheid heeft een naam en gezicht gekregen en dient bestraft en bestreden te worden. Misschien appelleert het ook aan het idee tenminste iets voor Hans te kunnen betekenen. Bij verlies voelen omstanders zich soms zo machteloos maar in conflicten kunnen we tenminste met onze naasten meestrijden.

Als onrecht zich ineens de hoofdrol in jouw leven toe-eigent, dan kan dit de bestaande werkelijkheid behoorlijk door elkaar schudden. Het kan zelfs zo zijn dat de ervaring met deze vorm van onrechtvaardigheid op een dieper niveau raakt en onzeker maakt. De gedachte en wens dat het leven in beginsel rechtvaardig is kan dan niet langer standhouden en dat heeft implicaties voor de toekomst.

Wat kunnen ze doen aan dit gevoel van onrecht?

Ik schets hier een zwart toekomstscenario voor Hans en Katinka. Het goede nieuws is echter dat ze zich hebben aangemeld voor de SCHIPaanpak. Voorkomen is uiteindelijk altijd beter dan genezen. 

In de SCHIPaanpak vindt er een reconstructie plaats wat heeft geleid tot de situatie waarin de relatie is terecht gekomen. Er is ruimte om elkaar erkenning te geven en het beschadigde vertrouwen te herstellen. Pas dan kunnen ze samen optrekken als partners in ouderschap.

Leoniek van der Maarel

Tineke Rodenburg

Schipaanpak

Lees ook de andere blogs van Leoniek en Tineke