Ze komen afzonderlijk van elkaar binnen in mijn praktijk. Hij, begin veertig, is ruim op tijd en heeft een eigen bedrijf. Zij, eind dertig, moest nog even langs de bibliotheek en komt te laat. Ze komen praten over hoe ze de scheiding aan hun jonge kinderen gaan vertellen.
Je scheiding van nu
Ze zijn al negen jaar bij elkaar en hebben twee zonen van 6 en 4 jaar. Hij heeft het opgegeven om haar te overtuigen om het toch met elkaar te proberen. Zij trekt zich terug en bespreekt haar twijfels over de relatie niet meer met hem. Ze is moe. Hij geeft aan hoe het hem raakt dat ze onbereikbaar is. Hij wordt er nu verdrietig van, eerst was hij vooral boos en onmachtig dat hij haar niet kon bereiken.
Als ik hen hoor zie ik een vader en een moeder die het beste met hun kinderen voor hebben, maar die enigszins ‘allergisch’ op elkaar reageren. Ik benoem hoe ze elkaar gevangen houden. Dat herkennen ze. Ze hebben alle communicatiepatronen al doorlopen: van de ‘protestpolka’ (de een zoekt de ander op, de ander weert de een af), naar ‘zoek de boef-dans’ (ze zoeken elkaar beiden op, verwijten en beschuldigen elkaar, luisteren niet meer naar elkaar) naar de ‘ijzige-stilte’ (daar zijn ze beiden gestopt met praten en leven ze in hetzelfde huis langs elkaar heen).
Als ouders aangeven dat ze allergisch op elkaar reageren, is dat voor mij als oudercoach een teken om te onderzoeken wat er onder die allergie zit. Zolang daar niet bij stilgestaan wordt, kunnen we wel proberen om tot redelijke afspraken te komen over de zorg van de kinderen, hoe te gaan wonen en de financiën te regelen, maar het merendeel van die afspraken sneuvelen als ze bij mij over de drempel stappen.
Dus ik vraag vader en moeder of ze hieruit willen komen in het belang van hun zonen. Ze kijken elkaar voor het eerst aan. Ja, dat willen ze. Ben je dan bereid om terug te kijken waardoor je telkens zo geraakt wordt door de ander? Er komt een stortvloed aan voorbeelden waarin ‘de ander’ van alles niet goed doet in de ogen van de een. Ik laat het even gaan om voldoende aangrijpingspunten te hebben waar ze elkaar zo gevangen houden.
Tafelopstelling over de geschiedenis
Dan vraag ik vader waar hij dat zo van kent, dat hij zo de touwtjes in handen wil hebben. Hoe was dat vroeger bij jou thuis, met jouw vader en moeder? Vader begint aarzelend te vertellen, over de ziekte van zijn vader, zijn moeder die het gezin eigenlijk niet in haar eentje kon trekken. Dat zijn oudste broer met ruzie al vroeg uit huis werd geplaatst. Dat hij als jongste voor zijn ouders is gaan zorgen, dat het thuis eigenlijk niet veilig was en zeer onrustig. Dat er eigenlijk geen oog voor hem was. Als hij zijn verhaal vertelt plaats ik zijn vader en moeder op tafel met een duplo-poppetje en voor de ziekte van vader een ander figuurtje. Voor hem zet ik een klein jongetje neer die hard is gaan werken om in die dynamiek overeind te blijven. Ik plaats het jongenspoppetje op een witvlakje en zelfs op een blokje om aan te geven hoe hij als jongentje heeft geprobeerd de regie te pakken. Hij is van zijn kind-plek afgegaan en heeft voor zijn ouders én broers gezorgd, terwijl hij de jongste was. Dat is twee keer een plekverwisseling. Hij heeft als kind niet anders kunnen doen dan wat hij deed. Dat was voor het jongentje van toen de beste optie om in die gezinsdynamiek overeind te blijven. Zijn instinctieve beweging in die stress-situatie was voor anderen gaan zorgen en hart te gaan werken.
Je gezin van vroeger
En dan draai ik het jongentje van toen om en laat hem naar zijn ‘volwassen man’ kijken in zijn gezin van nu met zijn vrouw en hun twee zonen.
Hij herkent meteen wat hij daar doet. En ziet waar zijn vrouw hem zo op kan raken. Het doet namelijk nog zo’n pijn als er zoveel onrust in het gezin is. Het raakt op het gemis aan veiligheid en rust van vroeger.
Ook moeder kijkt terug naar haar gezin van herkomst. Moeder is de oudste en heeft nog twee broers en een zusje. Haar ouders waren heel druk met de zaak, de kwekerij en hadden eigenlijk geen tijd voor de kinderen. Moeder is al vroeg uit huis gegaan en heeft een tijdje weinig contact met haar ouders gehad. Ze heeft zich heel eenzaam in haar puberteit gevoeld en kon dat gevoel eigenlijk niet onder woorden brengen. Ik plaats ook voor haar een meisjes duplo-poppetje en benoem haar instinctieve beweging van zich bij stress terugtrekken en zich heel eenzaam voelen. Het eenzaam voelen komt telkens terug, het is bijna een soort moeras waar ze in terechtkomt. Daarvoor plaats ik het meisje van toen op een rondje.
En dan draai ik het meisje van toen om en laat haar naar haar ‘volwassen vrouw’ kijken in haar gezin van nu met haar man en hun twee zonen.
Ook zij herkent wat ze doet en waar haar beweging van zich terug trekken vandaan komt. Het doet zoveel pijn als ze het gevoel krijgt dat ze er niet toe doet, dat de ander druk is met het bedrijf. De eenzaamheid van het pubermeisje is voelbaar aan tafel.
Dit was een eerste gesprek met deze vader en moeder. Ze konden de dynamiek uit elkaars gezin van herkomst zien en horen en snapten veel beter van zichzelf waardoor ze soms zo geraakt werden door de ander. En hoe dat onbewust meespeelt in het maken van afspraken over de scheiding. Daar zit ook de sleutel: te herkennen wat er meespeelt van je eigen geschiedenis en daar bewuster mee omgaan. Want als je allergisch reageert, dan zit dat kleine jongentje of meisje van toen, onbewust aan het stuur. Dat was toen voor het kleine kind de beste optie om te doen.
De volgende stap is te leren herkennen waar in de gesprekken over de scheiding deze onbewuste instinctieve bewegingen plaatsvinden. Als je herkent waardoor je zo geraakt wordt, kan je ook een keuze maken om het anders te gaan doen. Het gaat erover dat je in staat bent uit te spreken wat je behoefte is. Vader in deze heeft behoefte om de regie te hebben, moeder wil rust en het zelf uitzoeken. Daarin zijn ze beiden loyaal aan wat ze thuis geleerd hebben. De mores van het gezin van herkomst. En hebben ze het al aan de kinderen verteld? Dat hebben ze nog even uitgesteld. Eerst de eigen emoties weer in beheer nemen, om straks de kinderen een gezamenlijk verhaal te vertellen.
Wil je als ouder weer aan het stuur van je eigen leven zitten? Durf jij terug te kijken naar je gezin van herkomst en je instinctieve beweging leren herkennen? Ik ga graag met je in gesprek.
Cécile Schlangen
REAGEER OP DEZE BLOG