Scheiden en erven

 Overlijden na scheiding of tijdens scheiding: wie erft wat?

Wat gebeurt er met een erfenis na een scheiding? Wie krijgt waar recht op als er kinderen zijn, een nieuwe partner én een ex? Bij Stichting RegisterExecuteur kregen we een vraag van een stiefouder die zich zorgen maakte over het overlijden van haar partner. Want hoe zit het dan met het huis, het spaargeld, en vooral: wie regelt de nalatenschap?

Aan de hand van de situatie van Bert en Anja leggen we uit waarom het belangrijk is om bij scheiding en overlijden een testament op te stellen. En waarom het benoemen van een executeur testamentair, zoals een RegisterExecuteur, veel problemen kan voorkomen. Ook het werken met een digitaal nalatenschapsdossier biedt overzicht en rust.

Overlijden tijdens scheiding: nog steeds erfgenaam

Bert en Anja zijn getrouwd en besluiten te gaan scheiden. Vlak na de scheidingsmelding, maar nog vóór de officiële inschrijving van de scheiding, overlijdt Anja onverwachts. Omdat de scheiding nog niet formeel is afgerond, is Bert volgens de wet erfgenaam. De kinderen krijgen een erfdeel in de vorm van een vordering op Bert, die pas opeisbaar is na zijn overlijden.

Anja had dit kunnen voorkomen door direct na de scheidingsmelding een testament op te stellen waarin Bert werd uitgesloten. Een voorbeeld testament na scheiding laat precies zien hoe je dit juridisch kunt regelen. Let op: een eerder opgemaakt testament blijft gewoon geldig tot het officieel wordt herroepen. Testament herroepen na scheiding is dus essentieel als je je ex geen rol meer wilt geven.

Overlijden na scheiding: ex erft via kind

Na de scheiding overlijdt Anja. Kort daarna overlijdt ook één van de kinderen. Omdat Bert de enige overgebleven ouder is, erft hij via het kind alsnog een deel van Anja’s nalatenschap. Zo blijft de ex-partner indirect betrokken, ook als dat niet de bedoeling was.

Deze situatie is op te lossen met een duidelijke ontsnappingsclausule in het testament of via een tweetrapsbepaling. Ouders die gescheiden zijn doen er goed aan hun testament te herzien. Bij twijfel: testament opvragen en eventueel herroepen. De kosten van het herroepen van een testament zijn meestal beperkt en wegen niet op tegen de juridische en emotionele problemen die je ermee voorkomt.

Overlijden na ongehuwd samenwonen

Anja gaat samenwonen met Kim. Ze hebben geen samenlevingscontract of testament. Bij overlijden van Anja erven alleen haar kinderen. Kim heeft geen wettelijke aanspraken. Wel mag zij zes maanden in de woning blijven wonen, mits aan de voorwaarden wordt voldaan.

Een testament had Kim kunnen beschermen. Helaas is het misverstand nog vaak dat samenwonen voldoende bescherming biedt. Dat is niet zo – alleen een testament met juiste clausules (zoals een vruchtgebruik of legaat) regelt dat goed.

Overlijden na samenlevingsovereenkomst

Wanneer er wél een notariële samenlevingsovereenkomst is, zoals bij Anja en Kim later, dan kan daar geregeld zijn dat Kim de woning mag overnemen. De kinderen hebben dan echter vaak een direct opeisbare vordering in geld op Kim.

Had Anja testamentair bewind ingesteld, dan had ze kunnen regelen dat de kinderen pas erven na Kim’s overlijden. Dit soort constructies worden vastgelegd in het digitaal nalatenschapsdossier en zorgen voor rust en duidelijkheid.

Overlijden na geregistreerd partnerschap of huwelijk

Bij een geregistreerd partnerschap of huwelijk geldt automatisch de wettelijke verdeling. Kim erft alles, de kinderen krijgen een vordering die pas opeisbaar is na Kim’s overlijden. Bert, als wettelijk vertegenwoordiger van de kinderen, kan zich beroepen op het wilsrecht. Dat kan de vrijheid van Kim ernstig beperken.

In het testament had Anja deze wilsrechten kunnen uitsluiten. Duidelijk is dat een testament na scheiding nog geldig is tot het wordt herroepen. Velen denken dat het automatisch vervalt, maar dat is niet zo. Daarom is het belangrijk om te weten wanneer een testament vervalt: alleen bij herroeping of bij een nieuw testament.

De rol van de ex als wettelijk vertegenwoordiger

Bij minderjarige kinderen blijft de ex-partner wettelijk vertegenwoordiger. Die positie is wettelijk verankerd. Wie wil voorkomen dat de ex een grote rol speelt bij de nalatenschap, kan in het testament een RegisterExecuteur aanstellen. Deze executeur testamentair zorgt voor een onafhankelijke afwikkeling van de nalatenschap.

Ook kan een testamentair bewindvoerder worden benoemd, zodat het geërfde vermogen van de kinderen niet automatisch door de ex wordt beheerd. De salarisstructuur van een RegisterExecuteur is transparant en bespreekbaar vooraf. Alles wordt overzichtelijk vastgelegd in het digitaal nalatenschapsdossier.

Conclusie: testament altijd herzien bij scheiding

Ben je gescheiden of woon je samen met een nieuwe partner en heb je kinderen? Dan is het verstandig om je testament te herzien of een nieuw testament op te stellen. Daarmee voorkom je vervelende juridische verrassingen en bied je je nieuwe gezin zekerheid. Dan heb je zekerheid over scheiden en erven.

Belangrijke aandachtspunten:

• Testament na scheiding nog geldig? Ja, tenzij herroepen.
• Testament herroepen na scheiding? Altijd zelf regelen via de notaris.
• Kosten testament herroepen? Informeer bij de notaris – meestal overzichtelijk en beperkt.
• Testament gescheiden ouders? Zorg voor duidelijke uitsluitingsclausules en bescherming van kinderen.
• Testament opvragen? Dat kan via het Centraal Testamentenregister of via de notaris.
• Laat je begeleiden door een RegisterExecuteur, en leg alles vast in een digitaal nalatenschapsdossier.

Met vriendelijke groet,

Raymond Mars, directeur Stichting RegisterExecuteur