“We zijn afschuwelijk geworden en dat zijn we niet.” Hoe stop je de strijd?

Hoe twee gedeukte zielen zich herstellen na een scheiding

Mooier kon ik het niet maken: Per en Suze stonden elkaar letterlijk en figuurlijk naar het leven. De wederzijdse verwensingen vlogen in niet misverstane bewoordingen door mijn behandelkamer. Het gezegde “als blikken konden doden” was hierop zeker van toepassing.

Ik ben een ervaren therapeut en heb veel voorbij zien komen, maar deze twee ex-partners wonnen de dubieuze prijs van ”kampioen in creatief munitiewerpen”.

Hoe stop je de strijd

Tijdens onze basistraining SCHIPaanpak laten we standaard een fragment zien uit de speelfilm Carol. Deze film speelt zich af in 1920. De hoofdrol wordt vertolkt door Cate Blanchett. Het moment laat pijnlijk duidelijk zien wat er gebeurt met mensen die terecht komen in een uitzichtloze vechtscheiding. Carol wil haar huwelijk beëindigen omdat ze verliefd is geworden op een vrouw. Haar ex-partner doet er alles aan om te bewijzen dat zij hierdoor ongeschikt is voor het moederschap en eist de volledige voogdij over dochter Randy op. Waar we tegenaan kijken bij beide ex-partners, is de woede, de frustratie en de gevoelde onmacht om het tij te keren. 

De strijd wordt uitgevochten over het hoofd van de dochter

Ook in deze film wordt de strijd tussen Carol en haar ex-partner uitgevochten over het hoofd van hun dochter.  Wat zien we in dit allesbepalende moment.   Wederzijdse advocaten zijn aanwezig en de sfeer is op zijn zachts gezegd om te snijden. Het is duidelijk dat een van de twee ex-partners aan het kortste eind gaat trekken.

“We zijn afschuwelijke mensen geworden”

Dan besluit Carol de impasse te doorbreken en doet ze iets wat iedereen in totale verwarring brengt.  Het is een onverwachte, ongebruikelijke en zelfs onbegrijpelijke interventie. Als een van de advocaten haar wil stoppen neemt ze een aanloop die ze als volgt ondertitelt: ”Wacht, laat me uitpraten anders ben ik bang dat het me daarna niet meer lukt”.  Dan vervolgt ze haar betoog en zegt ze af te zien van de voogdij.  “We hebben elkaar het mooiste geschenk gegeven en dat is Randy. Ondertussen gebruiken we al onze energie om haar van elkaar af te pakken. Samen hebben we er een puinhoop van gemaakt. We zijn afschuwelijke mensen geworden en dat zijn we niet”.

Strijd om gelijk

Ze zegt nog veel meer maar dit is de essentie. Mensen worden monsters in de strijd om hun gelijk. Dat onder al die strijd de pijn van het verlies schuilt wordt veelal allang niet meer zichtbaar. Het conflict is voorliggend en daar gaat alle energie in zitten. Een scheiding genereert een lawine aan verliezen waarbij het soms lijkt alsof er geen eind aan komt. Maar zelfverlies is misschien wel het ergste verlies dat de mens kan overkomen. Dit verlies ligt op de loer zolang je blijft steken in het zogenaamde destructieve recht. Daarmee wordt bedoeld dat je jezelf het recht toe-eigent de ander helemaal kapot te maken. Dat je daarmee jezelf ook beschadigt, wordt zelden erkend. Er is moed voor nodig om uit het conflict te stappen en alle wraak en wrok te laten varen. Wat je ervoor terugkrijgt is echter zo veel meer dan je je van tevoren kunt realiseren, namelijk een goed gevoel over jezelf. Het klinkt wat pathetisch maar daarmee bedoel ik: dat je weer aan komt bij je authentieke zelf, dat je jezelf herkent in degene die je was voordat je in die akelige situatie terecht kwam.

SCHIP

Per en Suze zaten in de eerste sessie van Fase 2: Conflict en verliesverheldering.  Ze waren nog niet zover dat ze elkaar echt konden horen en daar waar mogelijk erkenning konden geven. De chaos van het conflict en het verlies moest eerst nog in de volle omvang geïnventariseerd en geventileerd worden. Ik besloot om over te gaan tot het maken van de HART-analyse waarin alle beschadigingen op de vier elementen van het HART, te weten: het HOUVAST, de AUTONOMIE,  het RECHTVAARDIGHEIDSGEVOEL en het TOEKOMSTPERSPECTIEF, worden genoteerd. Ik verwachtte dat de overeenkomsten en de verschillen zichtbaar zouden worden en dat dit zou leiden tot inzicht en begrip in elkaars beleving.

Eyeopener

Mijn vermoedens klopten gelukkig.  Het was een eyeopener voor beiden om te zien en te ervaren dat de ander net zo diep gekwetst was en net zoveel had verloren. Zo verdampte heel geleidelijk de behoefte om de ander betaald te willen zetten. Dat leidde tot een versterking van het zelfbeeld en een herstel van het authentieke zelf.  Wat hielp was mijn uitleg dat zelfs de meest reële, ruimhartige en evenwichtige mensen verworden tot monsters als ze onder druk staan. Je zou zelfs kunnen zeggen dat Per en Suze ‘gezond’ reageerden op een ‘ongezonde ‘situatie. Door uit het conflict te stappen zijn mensen in staat de regie te herpakken en ook dat leidt tot een positiever zelfbeeld en vermindert de neiging wraak te willen nemen. En zo kunnen twee gedeukte zielen zich herstellen na een scheiding.

Tineke Rodenburg

Leoniek van der Maarel

Schipaanpak

Lees ook de andere blogs van Leoniek en Tineke