Een tsunami van woorden met veel ‘altijds’ en ‘nooits’ dendert mijn behandelkamer in. Ik kom er niet tussen en dat wil wat zeggen… Hier is boosheid, een mens in nood en de wanhoop nabij, dat is mij wel duidelijk. Tegenover hem zit zijn ex. Bij iedere volgende stortvloed van woorden krimpt zij dieper in elkaar. Het heeft totaal geen zin om te proberen de man te doen stoppen. Emoties zijn nu eenmaal ‘de belangenbehartiger’ van de ziel. De eigenaar van deze emotionele uitbarsting communiceert dat hier iets helemaal niet goed gaat.
Hoe reageer je?
Dit is een cruciaal moment in de SCHIPaanpak. Hoe ga ik hierop reageren en vanuit welke hypothese doe ik dat? Elke keuze is uiteindelijk bepalend voor het verdere verloop van het therapeutisch proces. Dat betekent dat van mijn interventie veel gaat afhangen.
Eerlijkheidshalve moet ik erkennen dat ik mezelf er regelmatig op betrap dat ik behept ben met de neiging tot dadendrang. Hierdoor reageer ik te snel met alle effecten van dien. Dit is overigens een kwaal waar menig professional aan lijdt. In het ergste geval wordt de emotionele client ook nog eens tot kalmte gemaand met de woorden: “rustig aan, dit is niet constructief”. Het effect hiervan is doorgaans dat de cliënt zich inhoudt en zich daarna gedraagt als een ‘keurige’ client. De rust in de behandelkamer lijkt daarna ogenschijnlijk te zijn weergekeerd maar niets is minder waar. Onderhuids gebeurt er bij onze cliënten meer dan op het eerste gezicht waarneembaar is. En zo verdampt de meest waardevolle en relevante informatie tussen ‘wal en schip’.
Vandaag heb ik me echter voorgenomen de gepresenteerde informatie eerst eens rustig te verduren. Ik trap niet in mijn eigen gecreëerde valkuil om, op basis van datgene dat ik denk te horen, een foutieve of op z’n minst onvolledige aanname te maken.
Waar komt de boosheid vandaan?
Ik stel mezelf de vraag: wat maakt hem zo boos en wanhopig, en aan welk verlies raakt dit? Wat maakt dat hij zo vast lijkt te zitten in zijn narratief en wat is daar de functie van?
Alle gedrag heeft namelijk een functie. Als gedrag wordt ontdaan van zijn functie verliest het zijn betekenis en wordt het zinloos. Dat maakt ons vak zo boeiend. Altijd is er de vraag: ‘waar zit de angel, de weerstand, de pijn ofwel wat vertellen deze emoties?’
Verdriet
Als hij lijkt te zijn uit geraasd stel ik hem mijn vraag. In een split second kantelt de sfeer van intense woede naar diep verdriet. De man barst in huilen uit. Al hakkelend en snotterend laat hij het achterste van zijn tong zien. “Ik ben mijn rol als vader helemaal kwijt, ik weet niets meer over hun dagelijkse bezigheden, mijn ex betrekt mij nergens meer in. Ik heb niet alleen mijn huwelijk verloren maar ook mijn positie als vader. Ik weet zelfs niet meer wie ik zelf ben. Ik voel me totaal nutteloos en overbodig”
“Ik hoor je”
Voordat ik iets kan zeggen reageert zijn ex. Zij is duidelijk geraakt door zijn ontboezeming. “Ik had werkelijk geen idee dat jouw rigide houding, althans in mijn optiek, te maken had met angst voor verlies van je rol als vader. Ik zag alleen maar dat er niet met jou te onderhandelen viel en je altijd je hakken in het zand zet. Ik dacht, nou dan maar niet en heb toen mijn eigen beslissingen genomen zonder jou daar mee lastig te vallen. Nu ik weet waar je boosheid vandaan komt en waar dit aan raakt word ik hier ook verdrietig van. Het laatste wat ik wil is dat jij als vader van onze kinderen buiten spel wordt gezet. Ik neem me voor je onmiddellijk weer te betrekken bij alles wat de kinderen aangaat”.
Hier hoef ik niets meer aan toe te voegen. Wat een mooi en leerzaam moment in het SCHIPtraject. Niet alleen voor dit SCHIPstel maar zeker ook voor mij als hun SCHIPbehandelaar.
Doelgerichtheid loslaten
Als we toch eens de doelgerichtheid van het therapeutisch traject zouden durven los te laten. Als we in staat zouden zijn om de emoties van onze cliënten te verduren? Hoe zou dat zijn?
Want in de vertraging ontstaat er ruimte voor de kwetsbare emoties. ‘Grote halen snel thuis’ ofwel even ‘snel door de wasstraat’ is een grote plaag van onze huidige tijd. Werkwijzen zoals: ‘Resultaat gericht en oplossingsgericht’ zijn we normaal gaan vinden. Laat nu de meeste problematiek zich helemaal niet lenen voor deze ogenschijnlijk efficiënte manier van benaderen. Onze stellen willen zich eerst gehoord en gezien voelen alvorens ze kunnen ‘aankomen’ daar waar het zo’n zeer doet, waar de angst zich schuilhoudt achter de woede. Geuite boosheid is slechts de symptoomdrager van onderliggend verlies of zelfs de angst voor verlies. Als het daarover mag gaan ontstaat er een ander beweging, wordt de materie zacht en stroomt het weer tussen de (ex-)partners.
Leoniek van der Maarel
Tineke Rodenburg
Lees ook de andere blogs van Leoniek en Tineke
REAGEER OP DEZE BLOG