Waar ik al bang voor was, gebeurt ook. Bob gaat steeds minder vaak naar school. Hij is futloos en moe, nergens toe in staat. Zelfs met Doddie gaan wandelen is hem te veel.
Ik slaap slecht, lig in mijn bed te malen over hoe het nu verder moet. Bob heeft zijn therapie afgesloten, hij zag er geen heil meer in. Omdat hij inmiddels boven de 18 is, mag hij dat zelf bepalen. Of het een goed idee is, daarover lopen onze meningen sterk uiteen. Maar ik snap hem wel, in een half jaar tijd heeft hij drie therapeuten versleten. Hij is het beu.
En dan komt het telefoontje dat al een hele poos in de lucht hing: het gaat heel slecht met mijn moeder. Ze is al jaren aan het inleveren, geveld door een spierziekte en diverse andere aandoeningen is er niets meer over van de krachtige, zelfstandige en humorvolle vrouw die ze was. Een hoopje zieligheid, vrijwel doof en blind, niet meer in staat om haar lichaam te bewegen. Haar geest is haar ook al aan het verlaten, ze vindt het zelf al jarenlang tijd om er maar eens ‘een einde aan te breien’, zoals ze zelf zegt. Maar ja, dood ga je niet op bestelling.
De kinderen hebben het er moeilijk mee. In de jaren dat ze nog goed ter been was, was het een oma zoals je die iedereen toewenst. Heel wat logeerpartijtjes hebben ze er gehad. Oma bakte koekjes en pannenkoeken, ging met ze naar de speeltuin, liet ze doen waar ze zin hadden. De hele middag videobanden kijken? Tuurlijk mag dat. Per se buiten spelen? Welnee. Kom maar hier, kopje thee en een koekje erbij, gaan wij samen fijn een spelletje doen.
Maar nu is het voorbij. Frank en Jens vinden het moeilijk, maar kunnen het ook aanvaarden. Bob heeft er heel veel verdriet van. Zoals alle emoties bij hem uitvergroot worden, komt ook dit keihard binnen. Ik zet mijn eigen verdriet opzij als hij steun nodig heeft, en zoek zelf de warmte op van mijn eigen broers en zussen. Gelukkig hebben we een grote, hechte familie.
Op een dag wordt het me allemaal te veel. Ik zet Bob op de bank en ga tegenover hem in de stoel zitten. ‘Zeg nou eens eerlijk, wil je beter worden?’ Natuurlijk zegt Bob ja. ‘Wacht even voordat je antwoord geeft,’ zeg ik. ‘Wil je ècht beter worden?’ Bob zucht diep. ‘Weet je,’ antwoordt hij, ‘ik heb het serieus overwogen. Fuck de wereld. Het boeit me niet meer. Ik heb geen energie meer en het komt nooit meer goed.’ Ik zucht ook maar eens even. Ik had al zo’n vermoeden…
‘Maar’, vervolgt hij, ‘dat betekent dat ik de rest van mijn leven depressief blijf. Dat ik me altijd zo klote blijf voelen. En dat wil ik niet.’ Ik knik. ‘Goed. Dan gaan er nu een paar dingen veranderen’. En ik som op: ‘Ik vind dat je weer terug in therapie moet. Dit kun je niet alleen. Wat als je weer teruggaat naar die therapeute van vorig jaar? Met haar had je een goede klik.’. Bob knikt. ‘Bovendien wil ik dat je voortaan een weekend in de maand naar je vader gaat. Want hoe je het ook wendt of keert, voor mij is dit ook zwaar. Ik wil je niet het gevoel geven dat ik je wegstuur… ‘ Bob onderbreekt me: ‘Ook al is dat wel zo’. ‘Dat klopt’, zeg ik, ‘maar ik moet echt voor mezelf gaan zorgen, anders kan ik niet meer voor jou zorgen. En dat betekent dat je dan ergens gedwongen opgenomen gaat worden, omdat je dan hier niet meer kunt blijven. En bij papa gaan wonen is niet echt een optie, hè?’ Weer een zucht vanaf de bank.
Hij begrijpt het, zegt hij. Ik vertel hem niet dat een gedwongen opname niet zo eenvoudig te regelen is, maar ik moet hem laten inzien dat er ook aan mijn mogelijkheden een grens zit. Ook voor mezelf wil ik weer therapie gaan regelen, iemand om mee te klankborden. Ik mis die steun zo enorm. En ik wil mijn werk voor een paar weken stilleggen. Ik kan me nu niet concentreren. Gelukkig heb ik genoeg reserves om dat te kunnen doen. Ik zal en moet ruimte voor mezelf gaan creëren.
Een week later zit ik voor het laatst met mijn broers en zussen aan het bed van mijn moeder. We hebben om beurten bij haar gewaakt, we zijn allemaal moe, maar dankbaar dat we elkaar hebben, dat we een goede band hebben. De uitvaart is een mooi afscheid van een vol, rijk leven. Zoals mijn moeder wilde komt iedereen in fleurige kleding, er worden herinneringen opgehaald, gelachen, samen gegeten. Ik kan haar bijna in een van de stoelen zien zitten glimlachen, rondkijkend naar al haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Hier en daar een snoepje uitdelen, een kleintje op schoot hijsen, samen een boekje lezen.
Ik zie Bob praten met mijn tante, zijn oudtante van 91 jaar. Een grijs en wijs mens. Ze zegt hem: ‘Natuurlijk ga je dit doen. En dan ben je straks twee, drie jaar kwijt, nou en? Ik ben 91, ik heb tijd genoeg gehad om alles te bereiken wat ik wilde. Dat kun jij ook.’ Bob glimlacht en knikt. Hij geeft haar een zoen op haar wang. ‘Dank je wel’.
Ik glimlach, net als mijn moeder. Met tranen in mijn ogen .
Eline is in 2014 na een relatie van 25 jaar gescheiden. Ze heeft een eigen bedrijfje als tekstschrijver en redacteur. De twee jongste kinderen, Jens (17) en Bob (16), wonen na de scheiding bij haar. De oudste, Frank, (19) woont bij Erik, haar ex man.
REAGEER OP DEZE BLOG