In de blogs van 2017 en 2018 lees ik veel reacties van mensen, met en zonder autisme, waarbij de “schuld” van het kapot gelopen huwelijk vaak bij de persoon met autisme wordt gelegd. Ik hoop dat mijn blogs juist aangeven dat dit onjuist is. Daarom ook nu hiervoor nog een keer aandacht.
Het is te makkelijk gezegd dat de ander schuldig is aan het stuk lopen van je huwelijk, ook wanneer bij de ander sprake is van autisme. Dat is niet eerlijk en ook niet waar. Wanneer je elkaar tegen komt en het klikt, bouw je samen een relatie op, dan is er ook al sprake van autisme.
De behoeften van je partner
De last van het autisme ontstaat pas wanneer één of beide partners niet in hun behoeften worden voorzien en daarover niet gesproken kan worden. Met of zonder label, kunnen mensen vergelijkbare behoeften hebben in een relatie. Als je van elkaar houdt wil je goed voor de ander zorgen en in diens behoeften voorzien. Maar als je niet weet welke behoefte de ander heeft, kun je er ook niet in voorzien. Daarom is het zó enorm belangrijk dat je over die behoeften met elkaar kunt praten, open en vrij, zodat de ander de kans krijgt in jouw behoeften te voorzien.
Soms hebben mensen (bijvoorbeeld partners met autisme) meer aanwijzingen nodig over de behoeften van hun partner, om daarin te kunnen voorzien. Maar wanneer ze weten hoe ze in de behoeften van hun partner kunnen voorzien, zullen ze zich daarvoor inzetten.
Wanneer ik, als partner zonder autisme, mijn behoeften duidelijk had gemaakt, had mijn man er in willen voorzien, als hij dat kon. Wanneer hij dat niet zou kunnen zou ik hem daarmee wel de kans geven er iets mee te doen of er met mij over te praten hoe hij dat concreet zou kunnen doen bijvoorbeeld. Andersom is dat ook zo. Persoonlijke behoeften kun je niet aan de buitenkant zien, je moet die kenbaar maken aan de ander.
Ik heb het laten gebeuren
Ik kan zeggen dat ik mede schuldig ben aan het stuk lopen van mijn huwelijk, omdat ik het heb laten gebeuren. Ik werd slachtoffer en nam die rol aan, werd keer op keer teleurgesteld, omdat mijn man niet in mijn behoeften voorzag, maar ik gaf dat niet aan.
Het ontbrak ons aan kennis en vaardigheden om dit op een goede manier op te pakken, we liepen tegen elkaar aan. We spraken niet over onze behoeften, maar vooral over waar we tegenaan liepen. Die discussies liepen uit op beschuldigingen, het kwam niet tot oplossingen. We voelden ons vervolgens allebei afgewezen en eenzaam, we weken voor elkaar uit, gingen steeds meer onze eigen weg. Daar hebben we allebei schuld aan en daar is ons huwelijk door gescheurd en uiteindelijk kapot gegaan. Hadden we hierover maar kunnen praten met elkaar. Dat ging er mis in ons huwelijk.
Hij nam mijn noodkreten niet serieus
Uiteindelijk stond ik op en vocht, gaf aan wat ik nodig had. Vanaf dat punt kan ik mijn ex wel “schuld in de schoenen schuiven”, omdat hij niet mee wilde vechten, hoewel ik duidelijk was in het feit dat het mee werken was of scheiden. Ik zat alleen bij de relatietherapie, ik heb alleen alles geregeld rondom de kinderen, probeerde mijn behoeften aan te geven, maar er kwam geen reactie. Mijn ex zag het probleem niet en wilde mij ook niet helpen met mijn probleem. Hij nam mijn noodkreten niet serieus, dacht dat ik toch niet zou gaan scheiden. En daar heb ik mijn grens getrokken, daar heb ik de scheiding aangevraagd. En uiteindelijk is dat goed geweest, voor ons allemaal. In de volgende blogs schrijf ik hier meer over.
Ik ben Cathy, 50 jaar. Moeder van een zoon (15) en een dochter (18). Tien jaar geleden gescheiden van een man van wie men vermoedt dat hij een vorm van autisme heeft. In mijn blogs schrijf ik meer over de strijd van de afgelopen jaren, mijn ziekte en onze oplossingen, mijn psychische schade en hoe ik daar mee aan de slag ben. Hoop hiermee taboes te kunnen doorbreken en mensen hoop te kunnen geven die in een uitzichtloze situatie zitten in een huwelijk of scheiding met een partner met autisme.
Lees ook alle andere blogs van Cathy.
Fluwa - 4 apr 2024
Ik volg heel graag jouw verhaal. Fijn dat je het wilt delen. Ookal kan je niet terugdraaien wat er is gebeurd: anderen kan je met jouw kennis en ervaring verder helpen. En dat doe je, dankjewel daarvoor. Ik zit er zelf nog middenin. Heel erg zoekende naar waar ligt een grens, waar moet ik zelf regie pakken, wat kan en mag ik verwachten en hoe herstel je de schade die er is? Wil niet in slachtofferrol zitten, maar ben wel stukgedraaid door eindeloos oplossingen zoeken in mijn eentje en niet vinden....
Cathy - 5 jul 2024
Hallo Fluwa, hier een berichtje van Cathy. Goed te lezen dat je mijn verhalen volgt, dan heb ik min doel behaald: tenminste 1 iemand helpen met het delen van min verhaal!Maar heb zeker ook meerdere volgers en reacties, dus dat vindt ik fijn en dat helpt ook om er mee door te gaan. Wat ik heb geleerd is dat je in een (stukgelopen) relatie allebei een aandeel hebt, waarbij de partner met autisme sommige vaardigheden niet machtig is, maar de andere partner kan met communicatie wel aangeven waar nood aan is, ook namens de kinderen en jezelf. Als de partner met autisme weet wat er verwacht wordt, kan die een keus maken het wel of niet te doen; die keus is de verantwoordelijkheid van de partner, maar het aangeven van wat je nodig hebt is je eigen verantwoordelijkheid en die gaat twee kanten op natuurlijk! Daarmee ben je ook niet (alleen) slachtoffer. Het sturen is dan misschien niet de juiste term, maar aangeven wat je nodig hebt past beter. Herstellen van schade heeft tijd nodig en is niet altijd makkelijk. Ik ben daarvoor uiteindelijk bij een psycholoog geweest en heb daar alles goed kunnen doorwerken en verwerken, waardoor ik er nu weer ben en kan genieten van het leven. De schade bij kinderen herstelt door er over te praten en alles te ondertitelen, emotionele ondersteuning bieden en blijven aangeven dat zij geen rol hebben in de scheiding, maar ook duidelijk zijn; de scheiding is een feit, we komen niet meer bij elkaar. Ik hoop dat ik je hiermee wat vragen heb kunnen beantwoorden? Sterkte.
Hanny - 12 jul 2024
Dit zou mijn verhaal kunnen zijn. Je beschrijft precies hoe ik me voelde en hoe de situatie was. Ben nu 1.5 jaar gescheiden na 28 jaar samen zijn. Je denkt dat het nog ooit veranderd en ik probeerde er alles uit te halen. Hij ook maar dat ging niet (praten) of gevoel tonen. Elke keer er om vragen voelde zo raar. En uit zichzelf kwam erg weinig tot niets. Helaas kan ik maar moeilijk alleen zijn. En kijk ik uit naar de weekenden met onze zoon. Hij heeft ook autisme maar wel erkend. Mijn ex geeft niet toe dat hij autisme heeft en ik laat het er nu maar bij. Heb er vaak mee gezeten en ga nu proberen zelf gelukkig te worden zonder steeds te moeten zorgen voor andere. (Is moeilijk om te leren na zoveel jaren!) bedankt.
Cathy - 15 jul 2024
Hallo Hanny, dat is een lange relatie en veel herinneringen; goede en slechte. Probeer je de goede te herinneren en zie ook hoe sterk je was en bent. Ik kan inmiddels genieten van de weekeinden zonder kinderen, omdat ik dan eindelijk tijd voor mijzelf heb en kan doen wat er met de kinderen niet van komt. Hoop dat jij dat ook gaat ervaren. Ik wens je veel sterkte en zorg vooral nu goed voor jezelf.
Bas - 28 jul 2024
Hoi Cathy, ik vind het heel bijzonder dat je de moeite neemt om te reflecteren op deze moeilijke periode in je leven en dat je dat op deze manier deelt. Ik heb zelf de diagnose Asperger en zit in een moeilijke fase in mijn huwelijk (zie ook mijn reactie onder je andere blog). Hoewel iedere persoon met autisme anders is herken ik mezelf in het beeld van de autistische partner en zou graag mijn (interne) beleving willen delen in de hoop dat iemand helpt. Het beeld van de starre, stugge man die zich niets aan lijkt te trekken van de behoeftes van zijn partner is waarschijnlijk voor veel mensen die deze blog lezen herkenbaar. Ik herken ook mijzelf erin. Ik heb jarenlang het gevoel gehad dat ik vastzat in mijn hoofd en geen bewegingsruimte had. Ik kon de teugels niet laten vieren omdat ik enorm veel moeite had om alles bij elkaar te houden. Als gevolg was ik helemaal verkrampt in mijn routines en zat ik voortdurend in mijn hoofd. Terugkijkend zie ik dat ik erg moe was, maar ook erg bang. Ik had veel angst voor alles wat ik van binnen voelde, maar waar ik geen woorden voor had. Ook was ik verkrampt in de manier waarop ik mij presenteerde naar mijn gezin en naar de buitenwereld (maskeren). Ik had door schade en schande ondertussen 'geleerd' hoe ik mij in bepaalde situaties staande kon houden, maar de persoon die ik had geconstrueerd was niet de persoon die ik zou willen zijn. Ik had nog maar heel weinig contact met mijn gevoel. Het is ongelooflijk hoeveel tijd ik nodig heb om te kunnen aarden in een bepaalde situatie (om me prettig te voelen), om te kunnen schakelen tussen activiteiten, om tot een antwoord te komen op een simpele vraag (wat wil je eten vanavond?), om te realiseren dat ik me ergens niet helemaal prettig bij voel (maar wat?). Overgevoeligheid, langere verwerkingstijd, allemaal termen waar ik nooit bij heb stilgestaan. En in een druk gezin en een veeleisende samenleving is er bijna geen ruimte voor deze behoeftes. Wanneer je je ook nog eens onbewust bent van deze behoeftes, en hoe dit binnen je hoofd werkt, dan kom je in een situatie waarbij je jezelf altijd voorbijloopt. Als dit lang genoeg duurt dan heb je het gevoel dat er continu aan je getrokken wordt. Zelfs het goedbedoelde 'gaat het schat?' kan dan al teveel zijn. Bizar toch? De oplossing is bewustwording van je eigen behoeftes. Om woorden te vinden voor wat er in je hoofd omgaat zodat je dit kunt benoemen en het erover kunt hebben met je partner. Daarmee verdwijnt veel van de schaamte en het gevoel van onvermogen. Je zou denken dat een diagnose hierbij helpt. Maar in mijn ervaring blijkt veel van de theoretische beschrijving van autisme niet goed aan te sluiten bij de innerlijke beleving voor een persoon met ASS. Het is niet voldoende om het te hebben over vertraagde informatieverwerking, men zou moeten uitleggen dat het soms enkele uren of dagen duurt voordat het eindelijk indaalt waarom mijn vrouw boos op mij was of waarom ik me ergens toch onprettig over blijk te voelen. De vertraagde verwerking is waarom ik vaak helemaal in mijn hoofd zit en blijkbaar ergens doorheen aan het pruttelen ben, wat voor mijzelf eigenlijk heel prettig is, maar op mijn partner als afwezig of star over kan komen. In mijn andere reactie schreef ik over speciale interesses, bijvoorbeeld een hobby, of simpelweg tv kijken. Dit zijn momenten waarop een persoon met autisme zijn energie weer kan opladen of tot rust kan komen. Maar in een relatie kunnen deze momenten tot spanning leiden, zeker wanneer iemand zich weer eens afzondert in zijn hobby of alleen tv wil kijken. Ik weet ondertussen dat wanneer ik deze behoefte heb ik waarschijnlijk over mijn grens ben gegaan en wat beter op mezelf moet letten. Dat kan ik dan ook aangeven aan mijn partner. Zoals je al aangaf Cathy is het belangrijk om aan te geven waar je behoefte aan hebt. Maar ik kan eerlijkheidshalve zeggen dat mijn vrouw jarenlang heel duidelijk heeft aangegeven waar ze behoefte aan had, en ik daar vaak geen gehoor aan heb gegeven. Ik ben zelfs vaak boos geworden omdat ik de vraag als extra druk ervaarde, die ik er niet bij kon hebben. Pure onmacht en frustratie. Ik denk dat de ruimte die ik nodig had om een betere partner en vader te kunnen zijn best wel groot was. Wat ik daarmee bedoel is dat ik me afvraag of het binnen ons standaard idee van een gezinleven en een werkweek uberhaupt mogelijk is om de ruimte te bieden die een persoon met ASS nodig heeft om in balans te blijven. Zoek in elk geval samen naar creatieve oplossingen en biedt de ruimte waar nodig. Ik had bijvoorbeeld vaak wat tijd nodig in de auto voordat we de supermarkt in liepen. Vreemd en soms onhandig, maar als dat de ervaring van winkelen wat prettiger maakt.. gewoon doen! En als je partner eindelijk zijn flow heeft gevonden en nog even doorbuffelt, gewoon laten gaan! Hij zal misschien het avondeten missen, maar schuift vervolgens 's avonds met een goed gevoel aanschuiven bij een film op de bank. Ook okay toch? Ik denk dat sommige mensen met ASS zichzelf hierin beter kennen dan anderen. Wanneer je kunt verwoorden waarom je iets nodig hebt, dan geeft dat duidelijkheid. Wanneer het voelt alsof het je allemaal overkomt dan zal het een enorme frustratie geven en leiden tot een slachtofferrol. Dit was ook bij mij het geval. Vanuit deze slachtofferrol heb ik mijn partner jarenlang tekort gedaan. Ik probeerde mee te komen met de verwachtingen, en deed dat op de manier waarop het voorheen nog goed ging. Maar met de jaren leek er meer gevraagd te worden en kon ik het niet meer overzien. Omdat ik steeds vermoeider raakte kwam ik steeds vaker in een shutdown terecht waarbij ik nauwelijks communiceerde, dit duurde soms wekenlang. Dit is niet acceptabel vanuit het perspectief van de neurotypische partner, dat snap ik, maar heb alsjeblieft geduld met je partner want het is een pure overlevingsstrategie. Wacht tot de persoon er weer uit is voordat je zoekt naar oplossingen want communiceren vanuit een shutdown is zo moeilijk. Uiteraard had ik mijn partner na een shutdown flink in de watten moeten leggen, want het is een enorm eenzame ervaring om dat te zien gebeuren. Waarom ik dat niet deed, of niet kon heb ik nooit kunnen begrijpen. Ik had de eerste keer dat het me overkwam meteen alles moeten laten vallen en mij enkel nog op mijn herstel en mijn gezin moeten richten. Dat wens ik ook iedereen toe die dit meemaakt. Neem jezelf serieus en zoek naar een betere invulling van je leven. Het leven met iemand van ASS kan enorm kleurrijk zijn wanneer je elkaar de ruimte biedt, maar wanneer het leven grijs begint te worden dan verzink je samen al snel in een heel donker gat. Wij hebben dat samen ervaren en proberen nog steeds om ons eruit te vechten. We zijn ondanks alle zegeningen vergeten hoe een kleurrijk leven eruit ziet en ik vraag op dit moment om zoveel mogelijk ruimte om mijn leven weer kleur te geven. Of we samen verdergaan moet nog blijken, ik hoop het wel.
Fluwa - 10 sep 2024
Dankjewel voor je reactie en tips Cathy! @Bas Ik kan misschien niet voor anderen spreken, maar ik denk dat veel partners van iemand met ASS jou bijdrage net zo waardevol vinden, als dat ik dat vind. Dabkjewel! Het kunnen verwoorden hoe het voor jou werkt en de (zelf)reflectie die je uiteindelijk weet toe te passen (al is dat vaak later dan jij of je partner wenst) kost veel moeite maar is zo helpend. Hiermee creeer je ook meer begrip en daarmee kan er een opening zijn om naast elkaar te gaan staan ipv tegenover elkaar. Ik zou graag van je willen weten wat jij en je vrouw aan het proberen zijn om verbetering te kunnen krijgen en beter te voorzien in elkaars behoefte.
Bas - 13 sep 2024
Dag Fluwa, het voelt alsof we alweer flink wat stappen verder zijn. Het gaat gelukkig erg goed met ons. In een moeilijk gesprek een tijdje terug zijn we tot de realisatie gekomen dat een wederzijds wantrouwen ons in de weg stond. Door mijn moeite met communiceren liet ik veel ruimte voor negatieve interpretatie van mijn gedrag, en hierdoor ontstond veel wantrouwen en twijfel bij mijn vrouw. Van mijn kant was ik bang dat ik niet de ruimte zou krijgen die ik nodig heb om mezelf prettig te kunnen voelen. Door dit naar elkaar uit te spreken viel dit wantrouwen bijna onmiddellijk volledig weg. Hierdoor ontstond een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Het bijzondere hieraan was dat we ons weer terugvonden in de vertrouwde positieve flow die we al heel lang kwijt waren. Allerlei dingen in de relatie en het gezin gingen plotseling weer veel makkelijker. Mijn psycholoog was erg verrast dat het allemaal zo snel verbeterd was, en dat het ook duurzaam bleek te zijn. Wat ons is overkomen is te verklaren vanuit de polyvagaal theorie (Stephen Porges). Deze gaat uit van de menselijke behoefte om in veiligheid contact met een ander te maken. In een relatie wordt het co-regulatie genoemd, de mogelijkheid om elkaars welzijn te reguleren. Wanneer het gevoel van veiligheid ontbreekt dan valt het lichaam terug in (stress)responsen zoals fight/flight/freeze. Wat ik me onvoldoende heb gerealiseerd is hoezeer ik jarenlang (onbewust) signalen van stress en onveiligheid heb uitgezonden naar mijn vrouw, die deze vervolgens (ook deels onbewust) heeft moeten verwerken. Door ons hier bewust van te worden en dit actief te doorbreken door signalen van veiligheid met elkaar te delen (vertrouwen uitspreken, samen lachen, intimiteit), kunnen we elkaar weer positief reguleren. Heel bijzonder, en we zijn er zo van onder de indruk dat we er eigenlijk iets mee willen gaan doen. We denken er bijvoorbeeld aan om een coachingspraktijk te starten die zich hierop richt.
Fluwa - 23 sep 2024
Wat een goed nieuws, Bas! En wat geef je hiermee ook weer een stukje hoop terug aan mensen die nu zo aan het struggelen zijn en hun moed aan het verliezen zijn (waar ik er 1 van ben). Ik denk dat het ontzettend andere koppels kan helpen, wanneer je vanuit eigen ervaring kennis en kunde deelt. Dus ik hoop ontzettend dat jullie met alle uitdagingen en ontwikkelingen samen dit als kracht neerzetten en hulp gaan bieden. Ik zou in elk geval heel graag ervaring willen horen, vanuit beide invalshoeken
Fluwa - 23 sep 2024
Nog een vraag voor jou, Bas: welke hulp heb jij (gekregen)? Je noemt iets over jouw psycholoog, waar ik uit opmaak dat jij individueel gesprekken hebt. Klopt dit? Hebben jullie samen (ook) iets lopen qua ondersteuning / coaching / therapie waar je profijt van hebt?