Bij ouders die na een scheiding van het ene omgangsconflict in de volgende gerechtelijke procedure rollen, terwijl één van de ouders weinig of geen contact heeft met de kinderen, denken instanties al gauw te weten wat er speelt.
Ex-partnergeweld in complexe scheiding wordt onderschat
Op intuïtie en ‘niet-pluis-gevoelens’ krijgt de situatie het label ‘vechtscheiding’ en worden de ex-partners (en hun kinderen) gedwongen tot mediation, ouderschapstraining, raadsonderzoeken, kinderverhoren, een ondertoezichtstelling en in het ergste geval een uithuisplaatsing.
Ouderverstoting
Zonder resultaat, want bij aanhoudende ernstige omgangsconflicten speelt er meestal een vorm van ouderverstoting. Standaard interventies werken contraproductief; de situatie escaleert en het kind en de (verstoten) ouder raken alleen maar verder van elkaar verwijderd. De ‘weigerouder’ kan straffeloos gerechtelijke uitspraken negeren; niemand grijpt in.
Deze ouder lijkt charmant, vriendelijk en meewerkend, maar door gebrek aan kennis herkennen veel professionals de machtsdynamiek en geweldspatronen niet die gaande zijn om de ex-partner uit het leven van hun kind te werken. De verstoten ouder staat machteloos; hij of zij krijgt nergens gehoor.
Onderzoek laat zien dat de mate waarin (psychisch) geweld en andere vormen van huiselijk geweld voorkomen in complexe scheidingen door veel professionals wordt onderschat.
Kindermishandeling en huiselijk geweld
Nog te vaak wordt ouderverstoting gezien als een geschil tussen ouders over de zorg- en omgangsregeling en wordt beide ouders verweten dat ze niet met elkaar kunnen communiceren. Terwijl experts wereldwijd ouderverstoting benaderen als kindermishandeling en ex-partnergeweld, waardoor de (psychische) gezondheid en het welzijn van kinderen én de verstoten ouder ernstig wordt geschaad.
Waar 2 vechten, hebben 2 schuld, of niet?
Waar twee vechten, hebben twee schuld gaat bij ouderverstoting niet op. Wanneer de verhalen van beide ouders zo ver uiteen lopen dat zij onmogelijk tegelijkertijd waar kunnen zijn, dan is er zo goed als zeker bij één ouder sprake van een psychische stoornis. Alleen gedegen (psychologisch) onderzoek naar het hele gezin, de onderlinge relaties en het familiesysteem, kan daarover uitsluitsel geven. Pas daarna kan een oplossingsrichting bepaald worden die altijd tot doel moet hebben het kind te beschermen door het uit de invloedssfeer van de giftige ouder te halen.
Van professionals vraag dat naast expertise, ook moed en een zekere onbevreesdheid om kritische vragen te durven stellen en te doen wat nodig is voor een kind in onveiligheid.
Bronnen:
- Sietske Dijkstra, Beweging brengen in complexe scheiding en complex ouderschap
- Jennifer Harman, An understudied form of child abuse and intimate terrorism: Parental Alienation
- Jan Storms, Destructieve relaties op de schop
Kijk op www.moniquemeulemans.nl wat ik voor je kan betekenen of mail naar: monique@moniquemeulemans.nlMonique MeulemansLees ook de andere blogs van Monique.
Iris - 23 jul 2020
Ouders zouden mijns inziens überhaupt veel eerder begrensd moeten worden als het gaat om de communicatie naar de kinderen toe. Ze worden in mijn beleving pas begrensd als het al veel te laat is, terwijl het zo ver kon komen omdat er al veel meer op kleiner niveau is gebeurd. Bijvoorbeeld, een kind uberhaupt betrekken in redenen van de scheiding, op de hoogte brengen van meningsverschillen, of het verloop van de afwikkeling van scheiding, de kinderen je mening geven over het bestaan van nieuwe relaties (te snel, niet goed, vreemdgaan enz.), anders dan een uiterst globale toelichting waar beide ouders achterstaan, mag van mij al streng genormeerd worden. Dat zijn stappen die misschien niet zo'n big deal lijken maar grote gevolgen kunnen hebben. Dit klinkt misschien stevig, maar ik zou het positief vinden als deze ogenschijnlijk 'kleinere' punten al genormeerd worden al kindermishandeling. Je geeft je kinderen namelijk niks positiefs, enkel extra verdriet, boosheid en angst die hun ontwikkeling belast, die hun relatie met hun ouders en de nieuwe partners belast. Wat kinderen aangaat is hun eigen belevingswereld en eigen ervaringen met een ouder als ouder, daar hebben zij voldoende werk aan tijdens en na een scheiding.
Eline Stap - 23 jul 2020
Een mooi idee, Iris, maar ik zie dat praktisch niet zo voor me. Want hoe ga je dit handhaven, bewijzen? Juridisch gezien zul je hier weinig mee kunnen. En dat is jammer, want het is inderdaad vaak giftig om je kind zo te indoctrineren met jouw zienswijze. Helaas gebeurt het heel veel en krijgen veel kinderen er later de rekening van gepresenteerd, want dit doet iets met hun ontwikkeling. Maar in de praktijk is dit nauwelijks te regelen, lijkt me.
Iris - 23 jul 2020
Nee idd, dat is wel lastig wat je aanstipt. En grijs gebied heb je, wat kan dan nog wel, wanneer kan het niet meer. Misschien dat het debat erover al helpt, dat mensen in de sociale omgeving van het (voormalige) gezin ook bewuster zijn en kunnen signaleren.
Fien - 23 jul 2020
Wat je omschrijft Monique is, los van ouderverstoting, het hele probleem in jeugdzorg. Ouderverstoting is een zeer negatief gevolg van het gedwaal wat je beschrijft binnen zorgverleners. Er valt nog veel kennis te winnen. Als je als de getroffen ouder ook maar durft te suggereren dat er wat speelt bij de andere ouder ben je nog labiel ook nog. In een poging jezelf en je kinderen te beschermen raak je meer een meer verstrikt en verstikt.
Maurice Salari - 24 jul 2020
Momenteel zie ik mijn kinderen al 5 jaar niet meer. Mijn ex heeft een dwangsom opgelegd gekregen als ze niet elk kwartaal een verslag uit brengt hoe het met de kinderen gaat. Tot nu toe nog steeds geen verslag gehad en is er beslag gelegd. Daarnaast heb ik iets meegemaakt door de situatie waar ik liever prive over praat. Ze is heel ver gegaan.
Pien - 28 jul 2020
Boosheid tussen ex partners kun je niet voorkomen. Een idee zou zijn om dat ouderschapsplan te vergezellen met verplicht contact met een mediator tot de kinderen volwassen zijn. In rogiers geval is van dat keurige ouderschapsplan namelijk niks terecht gekomen. Het is veel te vrijblijvend en afhankelijk van de goodwill van de zorgouder
Eline - 28 jul 2020
Mooi idee, die verplichting. Maar inderdaad, alles hangt of staat met de goodwill van alle partijen. En het blijft lastig als een van beide kanten de afspraken niet nakomt, want ook als je er een rechtszaak van zou maken, dan komt dat het contact niet bepaald ten goede. Helaas.
Hellen - 28 jul 2020
Ik denk dat het ouderschapsplan meer moet gaan betekenen. Je maakt beiden afspraken waar je ook voor tekent, maar als een ouder zich er niet aan houdt kan je er helemaal niets mee. Wat heeft het ondertekende ouderschapsplan dan voor zin?
Iris - 28 jul 2020
En aandacht ook voor de betekenisgeving en de redenen achter bepaalde afspraken, dat ouders eventueel met een mediator hierover in gesprek gaan. Ik ken gevallen waarbij mensen zeggen 'ik praat niet negatief over de andere ouder, maar de kinderen mogen wel de waarheid weten dat papa/mama niet zo met mij mag omgaan'. Is het besef er dan wat er bedoeld wordt met niet negatief praten en wat de effecten daarvan zijn op kinderen? Daar heb ik dan sterke twijfels over. Ik geloof niet dat er veel ouders zijn die moedwillig hun kinderen tussen hun ouders plaatsen, maar dat ze echt niet beseffen wat ze eigenlijk doen in hun communicatie en wat de impact daarvan is op de kinderen. Dan kun je dit soort afspraken wel maken, maar als het spaak loopt in de betekenisgeving... wat heb je er dan aan? Net zoals het gebruik van vage termen zoals respect, goede band met beide ouders enzovoorts.
Pien - 28 jul 2020
Klopt. Ik merk dat ik dat ook doe. Omdat na 5,5 jaar negativiteit je domweg niet meer positief of neutraal kan praten. Niet goed dat weet ik. Maar je wil je verdedigen. Daarom een mediator. Dat zou zo helpen
MW - 30 jul 2020
Wel denk ik als ervaringsdeskundige (kind van gescheiden ouders). Als ouders niets zeggen over de redenen waarom je kerngezin is geklapt en op de vlakte blijven en het niet uitleggen dat dat ook niet gezond is; als kind maak je dan je eigen verhaal en ook dat kan schadelijk zijn. Lastig dilemma vind ik...vertel je niets of vertel je het pas als het kind er zelf naar vraagt? Wellicht kan een professional van de site eens hier een licht op werpen?
Nieuwe Stap - 31 jul 2020
Goed idee MW, er volgt binnenkort een blog!
Iris - 31 jul 2020
Interessant! Dit is echt een ingewikkeld thema. Ik bedoel zelf ook niet niks zeggen over de redenen, maar het heel globaal houden. Sommige kinderen krijgen op detailniveau de (nog onopgeloste) problemen mee en dan worden ze er op zo'n manier in betrokken dat ze tussen hun in ouders instaan. Net als met het negatief praten wat Pien aangeeft... Je hebt negatief praten en negatief praten. Wat ik als kind heel vervelend vond was als er duidelijk dingen gebeurden die niet prettig waren, maar er mooi weer gespeeld werd. Hou het dan of helemaal bij ons weg, of benoem het in geval gevoelsmatig globaal wat er gebeurt denk ik dan. Soms ontkom je er niet aan om iets negatiefs aan te geven. Er zit een verschil in aangeven 'ja, ik ben boos en dat is iets tussen mama en mij' en 'ik ben boos op je moeder en ik ga je vertellen wat ze allemaal gedaan heeft'. En als je boos bent om zaken rondom hoe de kinderen betrokken zijn wordt het heel lastig, want ik vraag me af of je er het dan niet expliciet moet begrenzen. En hoe dan?
Michael Rutten - 30 jul 2020
Een heel herkenbaar verhaal. In Nederland geldt nog steeds de wet dat de kinderen horen bij de moeder. Let wel dat is mijn eigen ervaring. Mijn eigen ervaring, wat ik nu letterlijk mee maak is dat je als vader niet serieus wordt genomen, de woorden van de gezinsvoogden zijn dan ook als je je zorgen deelt, u bent in strijdt. Ondanks allerlei aantoonbare "bewijzen" krijg je steeds hetzelfde te horen. Ik heb 3 dochtertjes uit 2 relaties, uit de eerste relatie heb ik 2 dochtertjes, daar heb ik, een goed oudercontact mee, de kindjes 12 en 9 jaar komen de afgesproken weekenden, maar ook de vakanties en zelfs als het zou kunnen meerdere dagen. Wij doen het gezamelijk in het belang van de kinderen. Bij de laatste relatie is dit zo anders, ondanks dat er een OTS is uitgesproken, er bij haar thuis IPT wordt ingezet, de moeder bepaald nog steeds alles. Zelfs is de speltherapie door haar stop gezet en wordt gewoon geaccepteerd. En daar maak ik me als vader zorgen over, maar helaas de gezinsvoogden....als dat professionals zijn dan snap ik het niet dat men mij elke keer aankijkt, dit terwijl ik alle hulp toejuich....nu inmiddels al vanaf Mei totaal niets meer vernomen vanuit de gezinsvoogden.
Rick - 31 jul 2020
zo'n beetje dezelfde ervaring dan michael.
Pien - 31 jul 2020
Ik denk dat het belangrijkste is om met de kinderen te praten op hun niveau , maar met een mediator. In ons geval werden er verhalen verteld die gewoon niet waar zijn. De dochter van 19 kwam op een gegeven moment verhaal halen en dan ga je jouw kant van het verhaal vertellen. Je kan het uitleggen als "zwartmaken" , maar je wil toch dat de waarheid verteld word en ja daarbij waren wij ook eerlijk over wat wij verkeerd deden. Helaas leer je door ervaring.
Sander - 18 nov 2022
Ik lees hier hele moedige reacties, maar in de praktijk werkt het helaas zo dat de meest gehaaide ouder aan het langste eind trekt. Als een van de ouders een lastercampagne tegen de andere ouder start werkt dat namelijk alleen maar als het kind meewerkt. Ik heb helaas ervaring hiermee. Mijn ex had lang geen succes bij mijn dochter met haar lastercampagne en lang nam mijn dochter het zelfs voor me op maar vroeg of laat zullen kinderen breken. Dit is hard om zo te moeten verwoorden en of accepteren maar zonder medewerking van het kind vind er geen ouderverstoting plaats en dit komt omdat een verbod opleggen aan het kind nooit als optie wordt overwogen en daarom moet dit vanuit het kind zelf komen zodat deze ouder buiten schot blijft. Manipuleren, auto-suggesties, en indoctrinatie is allemaal part of the deal bij deze lastercampagne.